1-مقدمه

 

1-1 : مواد فعال کننده سطحی

سورفکتانت[1] ماده­ای است که هنگامی که به مقدار بسیار ناچیز استفاده می شود کشش سطحی آب را به میزان قابل توجهی کاهش می­دهد [1]. مولکول­ها از نظر حل شدن به دو دسته مجزا تقسیم بندی می شوند: مولکول­هایی که تمایل به حل شدن در محلول­های قطبی از قبیل آب را دارند، هیدروفیل[2] و مولکول­هایی که تمایل به حل شدن در محلول­های غیر قطبی مانند هیدروکربن­ها را دارند، هیدروفوب[3] نامیده می­شوند. مولکول­هایی که هر دو خاصیت را دارند، آمفیفیلیک نامیده می­شوند [1و2].

1-1-2: مولکول­های آمفیفیلیک

چنین مولکول­هایی زمانی­که در آب قرار می­گیرند، رفتار متفاوتی از خود نشان می­دهند. بخش قطبی در تکاپوی برقراری ارتباط با آب است در حالی­که بخش غیر­قطبی از آب دوری می­ کند. یک مولکول آمفیفیلیک می ­تواند به گونه­ ای در سطح آب قرار گیرد که بخش قطبی آن در تماس با آب و بخش غیر قطبی آن در بالای سطح (در هوا یا در مایعی غیر­قطبی) باشد. حضور این مولکول­ها در سطح باعث کاهش انرژی چسبندگی و در نتیجه کاهش کشش سطحی می­ شود. این مولکول­ها فعال کننده سطح یا سورفکتانت نامیده می­شوند [3].

1-1-3: ساختار

سورفکتانت­ها معمولاً ترکیباتی آلی هستند که دارای گروه­های هیدروفوبیک که نقش دم و دنباله را دارد و گروه های هیدروفیلیک که نقش سر را دارد، می­باشند بنابراین معمولاً به طور ناچیز در آب و حلالهای آلی حل می­شوند[4].

1-1-4: عملکرد

سورفکتانت­ها کشش سطحی آب را بوسیله جذب سطحی فصل مشترک هوا – آب کاهش می­ دهند همچنین باعث کاهش کشش فصل مشترک آب و روغن بوسیله جذب سطحی فصل مشترک مایع- مایع می­شوند [5].

1-1-5: تقسیم بندی سورفکتانت­ها

 

سورفکتانت­ها به 3 دسته غیر یونی، کاتیونیک و آنیونیک تقسیم بندی می­شوند:

در سورفکتانت­های غیر یونی، سر هیدروفیل کاملاً خنثی است. به عنوان مثال می توان از الکل اتوکسیلات چرب نام برد.

در سورفکتانت­های آنیونی، سر هیدروفیل دارای بار منفی است و یون­های با بار مثبت از قبیل یون سدیم، لیتیم و غیره را جذب می­ کند.

سورفکتانت­های کاتیونی، دارای سر هیدروفیل با بار مثبت هستند که منجر به جذب کاتیون­های با بار منفی از قبیل یون کلر و یون برم می­ شود. در این گروه می­توان به آلکیل­تری­متیل­آمونیوم­هالید، آلکیل­پیرینیدیوم هالید و آلکیل­دی­متیل­آمونیوم­هالید اشاره کرد[6].

 

1-1-6: مایسل­ها

مایسل از ریشه کلمه لاتین MICELLE  به معنی تکه کوچک گرفته شده است. تعداد زیادی مولکول سورفکتانت می­توانند در توده محلول به هم وصل شده و تشکیل توده­ای  به نام مایسل دهند. وقتی مایسل­ها شروع به تشکیل شدن کردند دم آنها تشکیل یک هسته مانند یک قطره روغن و سر یونی آنها یک پوسته بیرونی می­سازد که تماس مطلوب با آب را بهبود می­بخشد.

اندازه و شکل مایسل به ساختمان مولکول­های فعال­کننده سطحی و آرایش فضایی آن بستگی دارد. غلظتی که در آن مایسل تشکیل می­ شود غلظت بحرانی مایسل شدن[4](CMC) نامیده می­ شود.

در این غلظت، مایسل­ها از حدود400- 200 مونومر فعال کننده سطحی پدید می­آیند. مایسل­ها از نظر ترمودینامیکی پایدارند و به آسانی تکرارپذیر می­باشند. اگر غلظت فعال­کننده­ های سطحی در اثر رقیق نمودن با آب به پایین تر از  CMCرسانده شود، مایسل تخریب می شود.

در حدود 76 سال پیش رابطه ای جالب بین خواص فیزیکی- شیمیایی محلول مواد فعال­کننده­ های سطحی و غلظت آنها در محلول ارائه گردید که بیان­کننده تغییرات ناگهانی در خواص فیزیکی- شیمیایی این محلول­ها در محدوده کمی از غلظت بود. این تغییرات به تجمع مولکول­های دوخصلتی نسبت داده شد و مفاهیمی نظیر مایسل و غلظت بحرانی برای آن مطرح گردید. مولکول­های فعال­کننده سطحی در محلول­های بسیار رقیق به صورت مونومر هستند. البته ممکن است دیمرها وتریمرها نیز حضور داشته باشند. وقتی غلظت مولکول­های فعال­کننده سطحی به یک مقدار مناسب برسد، تجمع خودبخود اتفاق می­افتد و مایسل تشکیل می شود. در این تجمع قسمت آبگریز در مرکز مایسل است، در حالی­که گروه­های قطبی با سطح آب برهمکنش می­ دهند و بوسیله تعدادی از مولکول­های آب هیدراته می­شوند [6و7].

 

1-1-6-1: نیروهای تأثیر­گذار بر تشکیل مایسل

 

 تشکیل مایسل در نتیجه تأثیر سه نیروی اساسی است[8] که عبارتند از:

 

• نیروهای دافعه بین گروه­های دم حلال­گریز مولکول­های ماده فعال­کننده سطحی و حلال.

 

• نیروهای دافعه الکتروستاتیک بین گروه­های سر حلال­دوست مولکول­های ماده فعال­کننده سطحی که ناشی از اتصال مولکول­های آب به سر قطبی و افزایش حجم آن قسمت (هیدراتاسیون آب) است.

 

3-  نیروهای جاذبه واندروالسی بین گروه­های دم ماده فعال­کننده سطحی.

1-4-1 هدف کلی. 15

1-4-2 اهداف اختصاصی.

1-5  فرضیه های تحقیق.

1-6 پیش فرض های تحقیق. 16

1-7 محدودیت های تحقیق. 16

1-8 تعریف واژه ها 16

1-8-1 تعاریف نظری.. 16

1-8-2 تعاریف عملیاتی. 17

فصل دوم:ادبیات تحقیق(مبانی نظری و پیشینه موضوع تحقیق). 18

بخش اول: اعتیاد به اینترنت.. 19

2-1 مقدمه. 19

2-2 تعریف اعتیاد به اینترنت.. 20

2-3 تاریخچه اعتیاد به اینترنت.. 21

2-4علائم اعتیاد به اینترنت.. 22

2-5 طبقه بندی اعتیاد به اینترنت.. 23

2-6 ویژگی های روانی اعتیاد به اینترنت.. 23

2-7 نقش جنسیت در اعتیاد به اینترنت.. 24

2-8 معیارهای تشخیصی اعتیاد به اینترنت.. 25

2-9 شیوع اعتیاد به اینترنت.. 28

2-10 سبب شناسایی اعتیاد به اینترنت.. 31

2-11 علایم و نشانه های اعتیاد به اینترنت.. 34

2-12  الگوهای نظری اعتیاد به اینترنت.. 35

2-12-1  نظریه ی زیستی – پزشکی. 35

2-12-2  نظریه ی روانکاوی.. 36

2-12-3  نظریه رفتاری.. 36

2-12-4  نظریه شناختی. 37

بخش دوم: ویژگی های شخصیتی. 38

2-13 مقدمه. 38

2-14 تعاریف شخصیت.. 38

2-15 بررسی نظریه ها بر اساس ارتباط بین ویژگی های شخصیتی و اعتیاد به اینترنت.. 43

2-15-1 نظریه زیستی – پزشکی. 45

2-15-2 نظریه روانکاوی.. 47

2-15-3 الگوی استفاده مرضی از اینترنت گروهول. 48

2-15-4 نظریه رفتاری.. 49

2-15-5 نظریه شناختی. 50

2-15-5 نظریه شناختی – رفتاری.. 51

2-15-6  نظریه های اجتماعی – فرهنگی. 55

2-15-6-1 نظریه بوم شناختی یوری یران فن برونر. 55

2-15-6-2 نظریه کنترل اجتماعی هیرشی. 56

بخش سوم : خود کنترلی. 58

2-17- خود کنترلی. 58

2-17-1 مؤلفه های کنترل هیجان ها 61

بخش چهارم: پیشینه و سوابق تحقیق. 66

2-18-تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور. 66

2-18-1-تحقیقات انجام شده در داخل کشور. 66

2-18-2-تحقیقات انجام شده در خارج از کشور. 70

فصل سوم: روش شناسی تحقیق.. 73

3-1 مقدمه. 74

3-2  روش تحقیق. 74

3-3  قلمرو تحقیق. 74

3-3-1-  قلمرو موضوعی. 74

3-3-2- قلمرو زمانی. 75

3-3-3- قلمرو مکانی. 75

3-4- جامعه آماری تحقیق. 75

3-5- روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه. 75

3-6- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات… 76

3-7- تعیین روایی و پایائی ابزار سنجش تحقیق. 76

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده های آماری.. 77

منابع و مآخذ 78

1-1 مقدمه

 

         در دنیایی که روز به روز در حال پیچیده تر شدن است. ضرورت استفاده از اینترنت برای نوجوانان و جوانان بیش از پیش احساس می شود، زیرا اینترنت نقش عمده ای در کسب مهارت ایفا می کند. با این وجود از بین رسانه های جمعی و فناوری جدید، اینترنت برای فرد، خانواده و جامعه مسائل و مشکلاتی را ایجاد کرده که شایسته ی توجه و عنایت متفکران، پژوهشگران، و روانشناسان و روانپزشکان است. انقلاب الکترونیک، انفجار اطلاعاتی و انقلاب رایانه ای تفاوت های کمی و کیفی بسیاری در جهان نسبت به دو دهه ی اخیر به همراه آورده است و آن تبدیل جهان به یک کلبه ی راحت است. مهم ترین فعالیت فناوری جدید برقراری ارتباطات و انتقال و تبادل اطلاعات در طیفی گسترده است که محدودیتی هم نمی توان بر آن تصور کرد(امیدوار، 1381).

       در سال 1998 جامعه شناسان آمریکایی با مشاهده شمار بالایی از مشکلات مرتبط به اینترنت همچون طلاق، بی اعتنایی به فرزندان، از دست دادن شغل، فرار از مدرسه و مشکلات قضایی مرکز اعتیاد به کامپیوتر را در دانشگاه ها تاسیس کردند شکی نیست که اینترنت پیشتاز انقلاب صنعتی جدید است و همانند یک رابطه جدید می باشد یعنی در ابتدا جذاب و نهایتاً نیازمند صرف انرژی و زمان فراوان برای حفظ آن هستیم. دست یابی به شبکه جهانی، افراد را با انبوهی از اطلاعات و نشریات الکتریکی روبه رو می کند که با بهره گرفتن از ارتباط سنتی امید دست یابی به آنها را نداشته داست. به نظر می رسد که اینترنت می تواند مورد حسن استفاده و سوء استفاده به صورت اعتیاد به اینترنت قرار بگیرد. عوامل روان شناختی فراوانی بر قدرت جذابیت اینترنت را دلالت دارند. به نظر می رسد که همان ویژگی هایی که تشکیل دهنده ی نیازمند صرف انرژی و زمان فراوان برای حفظ آن هستیم دست یابی به شبکه جهانی، افراد را با انبوهی از اطلاعات و نشریات الکتریکی روبه رو می کند که با بهره گرفتن از ارتباط سنتی امید دست یابی به آنها را نداشته است. به نظر می رسد که اینترنت می تواند مورد حسن استفاده و سوء استفاده به صورت اعتیاد به اینترنت قرار بگیرد. عوامل روان شناختی فراوانی بر قدرت جذابیت دلالت دارند. به نظر می رسد که همان ویژگی هایی که تشکیل دهنده ی قدرت اینترنت هستند، همگی قابلیت اعتیاد آور را دارا باشند.

از طرف دیگر روان شناسان معتقدند هر رفتاری که فرد از خود نشان می دهد تحت تاثیر عوامل بسیاری همچون عوامل محیطی، عاطفی و شخصیتی می باشد.و همچنین شناخت احساسات خود و دیگران به انسان کمک می کند تا بتواند عکس العمل های متفاوت و صحیح تری را در محیط کار و تحصیل انجام دهد ( مک نامارا، ترجمه حاجی زاده، 1379).

1-2 بیان مسئله

 

       دسترسی به اینترنت پدیده ای رو به گسترش است و هر روز تعداد بیشتری از افراد در زمره استفاده کنندگان اینترنت قرار می گیرند. اینترنت در همه جا حضور دارد: در خانه، مدرسه، ادارات و حتی در مراکز خرید، در بین کاربران اینترنت جوانان و نوجوانان بیشترین استفاده از آن را دارند. نتایج تحقیقات انجام شده در ایالات متحده نشانگر آن است که استفاده از اینترنت در میان جوانان و نوجوانان بیش از گروه های دیگر است (بولن و هری، 2000). همزمان با دسترسی روز افزون و گسترده مردم به اینترنت شاهد نوعی وابستگی در نوجوانان هستیم. همانند تمامی انواع دیگر اعتیاد، اعتیاد به اینترنت نیز با علائمی اضطراب، افسردگی، کج خلقی، بی قراری، تفکرهای وسواسی، کناره گیری، اختلالات عاطفی و از هم گسیختگی روابط اجتماعی همراه است. از طرفی در عین حال که روابط افراد (بویژه نوجوانان و جوانان) در جهان مجازی افزایش می یابد، در مقابل از روابط آنها در جهان واقعی کاسته می شود و احتمال افت عملکرد آموزشی آنان نیز می رود ( سامسون و کین، 2005؛ به نقل از غفاری، 1385).

پوت نام[1](1999) معتقد است که طی 35 سال گذشته کاهش چشم گیری در ارتباطات اجتماعی افراد در آمریکا رخ داده است. مردم کمتر به رأی گیری می روند، کمتر به کلیسا می روند، کمتر موضوعات سیاسی را با همسایه ها در میان می گذارند یا کمتر عضویت گروه های داوطلبانه را قبول می

 کنند، مهمانی شام کمتری دارند و کمتر به منظورهای اجتماعی دور هم جمع می شوند . این موضوع پیامدهای عمده ای برای جامعه و فرد به دنبال دارد، زیرا وقتی مردم با یکدیگر در ارتباطات اجتماعی قرار گرفته باشند، سالمتر و سازگارتر زندگی می کنند. مطالعات نشان می دهد که 14 درصد از کاربران اینترنت، جزو کاربران آسیب پذیر اینترنت هستند که دچار علائم رفتارهای وسواسی، حالت روان پریشی، افسردگی و جزء آنها می گردند( فریس[2]، 2002). بسیاری از مواقع بیش می آید که جوانان شیوه عملکرد بزرگترها را درک نکرده اند اما به محض اعتراض، نافرمانی یا عصیان با تنبیه و سرکوب روبرو می شوند و این باعث شده آنان به سمت محرک ها ، مخدرها و جانشین ها روند تا تشویق خود را کاهش دهند. بهر حال پدیده اعتیاد به اینترنت همزمان با افزایش دسترسی روزانه مردم به منابع روی خط شایعتر می شود. شبکه جهانی[3] (وب) سرگرم کننده، اطالاع دهنده و مفید است. اما برای بسیاری از افرادی که در آن معتادند نوع این استفاده در حال تبدیل شدن به آسیب ها و نابه نجاری های روانی و رفتاری است. اما در ایران مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه هنوز مطالعات و تحقیقات در حوزه اعتیاد به اینترنت و عوامل پدید آورنده یا مستعد کننده آن در ابتدای مسیر قرار داد و نیاز به پژوهش های گسترده و کاربردی در این زمینه بویژه روی افراد و گروه های که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، کاملاً احساس می گردد. بنابراین، آن چه مهم و اساسی است بررسی عوامل مرتبط با بروز این اعتیاد در بین گروه های در معرض خطر است.

       شکی نیست که اینترنت پیشتاز انقلاب صنعتی جدید است. یک تکنولوژی جدید، همانند یک رابطه جدید است؛ یعنی در ابتدا جذاب و سرگرم کننده است، اما نهایتاً نیازمند صرف انرژی و زمان فراوان برای حفظ آن هستیم. دست یابی به یک شبکه جهانی، افراد را با انبوهی از اطلاعات و نشریات الکترونیکی روبرو می کند که با بهره گرفتن از ارتباط سنتی امید دستیابی به آنها را نداشته است. به نظر واضح می رسد که اینترنت می تواند مورد حسن استفاده یا سوء استفاده به صورت اعتیاد قرار گیرد، عوامل روانشناختی فراوانی بر قدرت و جذابیت اینترنت دلالت دارند به نظر می رسد که همان ویژگی هایی که تشکیل دهنده قدرت اینترنت هستند همگی قابلیت اعتیاد آور را هم دارا می باشند.

        از طرف دیگر روانشناسان معتقدند هر رفتاری که فرد از خود نشان می دهد تحت تاثیر عوامل بسیاری همچون عوامل محیطی، عاطفی و شخصیتی می باشد مقصود از عوامل شخصیتی در واقع همان ویژگی های شخصیتی[4] است که می تواند یک فرد را مستعد بروز یک سری از رفتارها نماید، در صورتی که ممکن است آْن فرد با ویژگی های شخصیتی متفاوتی دست به چنین رفتارهایی نزند. بنابراین عوامل شخصیتی یکی از مهمترین عواملی است که قادر است در شناخت پیچیدگی های رفتار انسان در موقعیت های مختلف کمک شایان توجهی نماید و از این رو نمی بایست از چشم محققان دور بماند.

       شخصیت[5] در روانشناسی به عنوان یک مفهوم رایج و متداول اما در عین حال پیچیده و دشوار شناخته شده است. مفهوم شخصیت از دیدگاه های نظری و سطوح انتزاعی مختلفی سرچشمه گرفته است و هر کدام از این سطوح، سهم قابل توجه و منحصر به فردی در فهم ما از تفاوت های فردی دارند. امروز در روانشناسی دیدگاه های متعدد و متفاوتی از شخصیت وجود دارد. شخصیت را معمولاً الگویی از ویژگی های فردی در زمینه تفکر، هیجان و رفتار توأم با مکانیزه های روان شناختی آشکار و پنهان تعریف می کنند.

شخصیت شامل ویژگی های بین فردی منحصر به فرد و متمایزی است که افراد در موقعیت های گوناگون آنها را بروز می دهد. شخصیت هر فرد جنبه آشکار منش وی است که به گونه ای بر دیگران اثر گذار بوده و به شکل گیری بسیاری از جنبه های زندگی او کمک می کند. نظریه روانکاوی و شخصیت ریشه های اعتیاد فرد به اینترنت را مرتبط با تکانه های روحی با کمبود های عاطفی دوران کودکی، ویژگی های شخصیتی و یا سایر اختلالات و خلق و خوها می داند. طبق این دیدگاه بسته به حوادث دروان کودکی و یا ویژگی های شخصیت در سن بلوغ فرد برای توسعه یک رفتار اعتیاد آمیز و یا هر رفتار دیگری مستعد می شود. در این حالت آنچه که اهمیت دارد موضوع یا فعالیت نیست بلکه فرد بر مبنایی است که فرد تحت آن معتاد می شود ( دوران[6] 2003). مک کری[7] و کوستا[8] از بین تمام عوامل و ویژگی های شخصیتی، پنج عامل شخصیتی اصلی را شناسایی نموده اند که شامل روان رنجور خویی[9]، برون گرایی[10]، گشودگی به تجربه[11]، سازش پذیری[12] و وظیفه شناسی[13] است و معتقدند که ویژگی های شخصیت را می توان بر اساس این پنج عامل دسته بندی نمود.

      توصیف مجازی که کاربران از ویژگی های رفتاری و شخصیتی خود در فضای « چت روم» اطلاعات، شناسایی اولیه از مخاطب گفتگو، توصیف انتخابی و گاه مبالغه آمیز و یا نادرست از برخی ویژگی های رفتاری و شخصیتی و نشان دادن همدردی و همسویی برای جلب پشتیبانی و حمایت عاطفی مخاطب از جمله زمینه های نشان دهنده تدارکات و آمادگی های « پشت صحنه ای» افراد، برای نمایش « روی صحنه» خود هستند. ماهیت غیر رودروی ارتباطات الکترونیکی اینترنتی  همچنین می تواند انگیزه بیشتری را برای کاربران آن در بازی هویت، رفتارهای آزمایشی و ارائه تصویری غیر واقعی فراهم سازد که ریسک «شرمندگی» در آن کمتر است (ذکایی، 1383).

        از جمله موضوعاتی که انسان در مورد آن به تفکر می پردازد، خود و جایگاه خود در جهان است که آن نیز، از تغییرات امروزی جهان در امان نمانده و تغییراتی بسیار عمیق در باورها و ارزش ها و سبک زندگی مردم جهان به وجود آورده است. زیرا ویژگی های جوامع کنونی نظیر وجود تکنولوژی پیشرفته، اینترنت و توسعه ارتباطات، پیچیدگی روابط انسانی و … نوجوانان و جوانان را با انبوهی از اطلاعات رو به رو کرده و یافتن هویتی منسجم و کار آمد را بیش از پیش برای آنها مشکل نموده است (لطف آبادی 1385).

شکل دهی هویت و ورود به دنیای بزرگسالان و حساسیت و توجه به آثار و پیامدهای استفاده از اینترنت و محیط های مجازی در این دوره اهمیت ویژه ای دارد. در این پژوهش ما به دنبال بررسی رابطه بین خود کنترلی و اعتیاد به اینترنت نیز می باشیم. مفهوم خود کنترلی که در سال 1974 توسط اشنایدر گسترش یافت. به این معنا است که یک شخص در موقعیت خود چقدر انعطاف پذیر یا چقدر پایدار است (کاشال و کوانتس، 2006). اشنایدر می گوید: مردم در یک بحث کلی به دو دسته تقسیم می شوند: افراد با خود کنترلی بالا و افراد با خود کنترلی پایین که هر کدام ویژگی هایی دارند (کجلدال، 2003). برخی از افراد نسبت به موقعیت اجتماعی حساس هستند و ظاهر خود را متناسب با موقعیت رایج تنظیم می کنند. این افراد را با خود کنترلی پایین که تمایل دارند فکر و احساس خود را بیان نمایند، تا این که آن را متناسب با موقعیت سازمان دهی کنند (ایشنایدر، 1974).

        خود کنترلی عبارتست از تعارض درون فردی بین منطق و هوس، بین شناخت و انگیزه و بین برنامه ریز درونی و عمل کننده درونی. که غلبه قسمت اول هر کدام از این زوج ها بر قسمت دوم است (ردوالت، مادریان و چنی، 1998). افرادی که می توانند هدف های واقع گرایانه را اولویت بندی کنند و در زمان تصمیم گیری میان عواطف و عقل تعادل برقرار کنند، خود کنترل هستند (خواجه موگهی و علاسوند، 1389). تفاوت های مهم فردی و قابل سنجش وپیگیری های رفتاری را خود کنترلی می نامند. خود کنترلی بیانگر میزان مطابقت ویژگی های رفتاری خود با شرایط و موقعیت موجود است (کوبی[14]و همکاران، 2001). خود کنترلی یک ویژگی شخصیتی بی مانند است که در اشخاص گوناگون متفاوت است، یعنی افرادی که خود کنترلی بالایی دارند، هر کدام با توجه به اینکه تا چه حد خود کنترلی دارند، واکنش های متفاوت نشان می دهند و رفتارهای متفاوت دارند.

       به نظر می رسد افرادی که خود کنترلی پایین تری دارند به پیامد رفتارهای خود، کمتر می اندیشند و سعی در ارضا، فوری امیال خود دارند، از این رو این گونه افراد به پیامدهای اعتیاد نمی اندیشند و سعی در لذت بردن آنی دارند. از سوی دیگر خود کنترلی سطح بالا شامل عناصری از خود نظارتی، برنامه ریزی و نظم بخشی هیجانی است که این عناصر در افراد دارای سطوح خود کنترلی بالاتر می توانند از روی آوردن به اعتیاد اینترنت ممانعت به عمل آورند (ون در[15] وهمکاران، 2009). بعضی از مطالعات و بررسی های قبلی پیشنهاد کرده اند که خود کنترلی کمتر، در رابطه با انواع متفاوت رفتارهای اعتیاد آمیز است که شامل اعتیاد به اینترنت نیز می شود. عقیده دارد که فرد با خود کنترلی بالا، از تعهد افزون تری نیز برخوردار است بنابراین به نظر می رسد چنانچه افراد دارای خود کنترلی سطح بالاتر با خود عهد ببندند که از اینترنت استفاده نکنند راحت تر می توانند به تعهدات خود وفادار باقی بمانند اما فرد دارای سطح خود کنترلی پایین تر احتمال دارد که نسبت به تعهدات خود وفاداری کمتری داشته باشد و به راحتی تعهد خود نسبت به عدم استفاده از اینترنت را زیر پا بگذارد ( راسکین و تری ، 1988).

        با توجه به مباحث مطرح شده و اهمیت بررسی مبحث اعتیاد به اینترنت و عوامل تاثیر گذار بر آن در جامعه ایران به خصوص در بین دانش آموزان دختر دوره متوسطه ، مساله مورد بررسی در این پژوهش پیش بینی اعتیاد به اینترنت بر اساس ویژگی های شخصیتی و خود کنترلی در بین دانش آموزان دختر متوسطه دوره دوم مطقه 13 شهر تهران می باشد. به این منظور محقق در این پژوهش به دنبال دست یافتن پاسخ علمی به این سوالات است:

• آیا اعتیاد به اینترنت بر اساس ویژگی های شخصیتی قابل پیش بینی است؟
• آیا اعتیاد به اینترنت بر اساس خود کنترلی قابل پیش بینی است؟

1-3 سابقه و ضرورت انجام تحقیق

 

      آمارها در ایران نشان می دهد که تعداد کاربران اینترنت در کشور در سال 1383 بیش از 6 میلیون نفر بوده است. به گزارش بخش خبر سایت اخبار فناوری اطلاعات در ایران (1387) تعداد کاربران اینترنت در چهار سال اخیر 25 برابر شده است و این تعداد روز به روز در حال افزایش است. این در حالی است که تعداد مطالعات صورت گرفته در این زمینه از تعداد انگشتان دست هم تجاوز نمی کند. بنابراین، لزوم و اهمیت بررسی و پژوهش های گسترده در این زمینه با مد نظر قرار دادن شیوع روز افزون این فناوری و مشکلات ناشی از آن کاملاً احساس می شود. با توجه به صدمات و خسارات جبران ناپذیری که پدیده اعتیاد به اینترنت به دنبال دارد و از آن جایی که اقدامات تغییر رفتار در سطح فردی و اجتماعی طولانی مدت و پر هزینه است، به نظر می رسد پیشگیری بهترین رویکرد برای کاهش اینگونه رفتارهای تهدید کننده سلامت در سطح جامعه باشد. از این رو برنامه ها و اهداف آموزشی و پیشگیرانه در رابطه با اعتیاد به اینترنت نوجوانان و جوانان مورد توجه بسیاری از پژوهشگران اجتماعی قرار گرفته است و بدین منظور بسیار حائز اهمیت است که بتوان آنهایی که در معرض بیشترین خطر درگیری در این گونه رفتارها و یا اختلالات هستند را شناسایی نمود. با وجود آنکه نمی توان از نظر دور داشت که استفاده از اینترنت در دنیای امروز یک ضرورت است، اما این گونه رفتارها و یا اختلالات هستند را شناسایی نمود. با وجود آنکه نمی توان از نظر دور داشت که استفاده از اینترنت در دنیای امروز یک ضرورت است ، اما این ابزار می تواند علاوه بر به کار گیری درست و به جا ، به صورت نادرست و نابجا مورد استفاده قرار گیرد. و شرایطی را فراهم آورد که ترک آن مشکلاتی را برای کاربر به وجود آورد . چگونگی استفاده می تواند به ویژگی های شناختی ، عاطفی و شخصیتی و هویتی کاربر مرتبط باشد . اطلاعات فراوانی در حوزه اعتیاد به اینترنت و سایر کشورهای جهان صورت گرفته و عوامل بسیاری را نیز در ظهور این اختلال شناسایی کرده اند. اما به منظور برنامه ریزی مبتنی بر پژوهش در هر جامعه ای ، توجه به تفاوت های فرهنگی و اجتمالی ضروی است. به عبارت دیگر با تکیه بر نتایج مطالعات خارجی نمی توان به کار آمدی مداخلات پیشگیرانه امیدوار بود.

        تعیین ارتباط بین ویژگی های شخصیتی ، اعتیاد به اینترنت از هدف های این پژوهش است ، در صورت معناداری، دانشی را در اختیار مشاوران ، مسئولان و خانواده ها قرار می دهد که بر امر استفاده از اینترنت توسط نوجوانان و جوانان نظارت داشته باشند، در کنار برخی عوامل زمینه ساز ، ویژگی های شخصیتی آْنها را نیز مورد بررسی قرار دهد، با شناسایی دقیق و طبقه بندی علمی نوجوانان و جوانانی که مبتلا به اینترنت بوده و یا در معرض اطلاع به آن قرار دارند، مداخلات پیشگیرانه و یا درمانی ، بیشتر در این حوزه متمرکز کنند و سرگردانی منبع در مسیرهای نادرست ، طولانی مدت و یا ناکارآمد جلوگیری نمایند و بر اساس نوع ویژگی شخصیتی برای میزان و چگونگی استفاده از اینترنت برنامه ریزی نمایند. و نظارت مستمر را اعلام کنند، همچنین می تواند راه گشای برنامه های مداخله ای در این گروه بوده و در جهت تقویت هر چه بیشتر عوامل محافظت کننده و برطرف ساختن عوامل خطر به کار گرفته شوند. بنابراین آگاهی از ارتباط بین ویژگی های شخصیتی، خود کنترلی با اعتیاد به اینترنت هم برای درمان و هم برای پیشگیری می تواند مفید باشد .

بنابراین ضرورت تحقیق و کسب آگاهی درباره اعتیاد به اینترنت، ویژگی های شخصیتی و خود کنترلی افراد همانند دیگر آسیب های روانی و اجتماعی ضروری است تا از نتایج حاصله برای کمک به افراد در معرض خطر استفاده نمود. گسترده و پیچیدگی مسئله اعتیاد به اینترنت بستر پرسش های بسیاری است که پژوهش های بیشتری را ضروری و اجتناب ناپذیر می نماید، به ویژه در کشور ما کشوری جوان محسوب شده و دارای آمار زیاد تحصیل کرده در سطح زیر دیپلم می باشد و در حیطه پژوهش در این اثر هنوز در ابتدای راه هستیم. از این رو جا دارد که با انجام تحقیقاتی وسیع در حوزه روانشناسی و جامعه شناسی اینترنت، با ارائه مباحثی که در جوامع پیشرفته مهم و حیاتی قلمداد می شوند، جامعه را از آفت های واقعی آن مطلع ساخته، در صورت امکان از بروز برخی از مشکلات پیشگیری کنیم .

1-4 اهداف تحیق

 

1-4-1 هدف کلی

 

• پیش بینی اعتیاد به اینترنت بر اساس ویژگی های شخصیتی و خود کنترلی در بین دانش آموزان دختر دوره متوسطه

1-6 پیش فرض های تحقیق

1-بین خود کنترلی و اعتیاد به اینترنت رابطه منفی وجود دارد.

2-بین ویژگی های شخصیتی و اعتیاد به اینترنت رابطه منفی وجود دارد.

1-7 محدودیت های تحقیق

  با توجه به این که از پرسشنامه جهت جمع آوری داده استفاده شده است، محدودیت های ذاتی پرسشنامه همچون نگرش سطحی به رویدادهای واقعی و مقیاسی بودن پاسخ ها، در واقعی بودن نتایج اعمال محدودیت می کند (خاکی

کلمات کلیدی: معنادرمانی گروهی، افسردگی، اضطراب، استرس، مولتیپل اسکلروزیس

 

 

فهرست

عنوان                                                                                                                                    صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق.. 1

1-1-مقدمه. 2

1-2-بیان مساله. 3

1-3-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 6

1-4-سوال اصلی تحقیق.. 8

1-5-اهداف تحقیق.. 8

1-6-فرضیات تحقیق.. 8

1-7-تعریف مفهومی متغییرها 9

1-8-تعریف عملیاتی متغییرها 10

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق.. 11

2-1-مقدمه. 12

2-2- مولتیپل اسکلروزیس… 12

2-3- نظریات مربوط به ام.اس… 13

2-4- علائم کلی بیماری (ام.اس): 14

2-5- انواع بیماری ام.اس… 15

2-6- مشخصه اصلی بیماری ام اس… 16

2-7- دلایل ابتلا به بیماری (ام.اس) 17

2-8- سبب شناسی و شیوع بیماری ام.اس… 19

2-9-عود در بیماران ام.اس… 20

2-10-درمان بیماری (ام.اس) 23

2-11- واقعیت درمانی.. 25

2-11-1-نیازهای پنج گانه. 31

2-11-2- ماشین رفتار. 33

2-11-3- دنیای مطلوب.. 36

2-11-4- اصول ده گانه نظریه انتخاب.. 38

2-12- مفهوم بیماری از دیدگاه واقعیت درمانی.. 39

2-12-1- علل انتخاب انواع ناراحتی ها 40

2-12-2- فرایند درمان واقعیت درمانی.. 41

2-12-3- سیستم WDEP. 42

2-12-4- مداخله گروهی مبتنی بر واقعیت درمانی و نظریه انتخاب.. 48

2-13- ماهیت افسردگی.. 50

2-13-1- علل افسردگی.. 52

2-13-2- روش های درمان افسردگی.. 53

2-14- تعریف استرس… 54

2-14-1-واکنش های (زیست شناختی) جسمانی نسبت به استرس… 55

2-14-2- واکنش روانی نسبت به استرس… 57

2-15- استرس و اضطراب.. 57

2-16-سوابق و پیشینه تحقیق.. 58

2-16-1-تحقیقات انجام شده در داخل کشور. 58

2-16-2-تحقیقات انجام شده در خارج از کشور. 61

2 – 17-جمع بندی.. 64

فصل سوم: روش شناسی تحقیق.. 65

3-1-مقدمه. 66

3-2-جامعه آماری تحقیق.. 66

3-3-نمونه آماری ( حجم نمونه و روش نمونه گیری ) 66

3-4- ابزار های اندازه گیری.. 66

3-5- روش های اجرای کار. 67

3-6- ابزار گرد آوری اطلاعات.. 68

3-7- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 69

فصل چهارم: تجزیه‌وتحلیل داده‌ها 70

4-1-مقدمه. 71

4-2-یافته‌های توصیفی و جمعیت شناختی.. 71

4-2- تحلیل های توصیفی.. 71

4-2-1- سن.. 71

4-2-2- جنسیت.. 72

4-3- بررسی استنباطی داده‌ها 78

4-3-1- پیش‌فرض‌های تحلیل کوواریانس در بررسی متغیر های تحقیق.. 79

4-3-1-1- نرمال بودن. 79

4-3-1-2-همسانی واریانس‌ها 80

4-3-1-3- بررسی خطی بودن رابطه بین متغیر وابسته و مستقل.. 81

4-3-1-4- تحلیل کوواریانس… 85

4-3-1-5- معنا درمانی گروهی بر کاهش افسردگی بیماران مبتلا به ام اس موثر است. 85

4-3-1-6- معنادرمانی گروهی بر کاهش اضطراب بیماران مبتلا به ام اس موثر است. 86

4-3-1-6- معنا درمانی گروهی بر کاهش استرس بیماران مبتلا به ام اس موثر است. 88

4-4- یافته های اضافی پژوهش… 89

4-4-1- بررسی تفاوت بین نمره اضطراب پس از معنادرمانی گروهی با نمره پیگیری                     . 89

4-4-2- بررسی تفاوت بین نمره اضطراب پس از معنادرمانی گروهی با نمره پیگیری.. 90

4-4-3- بررسی تفاوت بین نمره اضطراب پس از معنادرمانی گروهی با نمره پیگیری.. 91

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری.. 92

5-1-مقدمه. 93

5-2- بحث و نتیجه گیری.. 93

5-3-محدودیت‌های تحقیق.. 97

5-4-پیشنهادات تحقیق.. 98

ضمایم و پیوست ها 100

منابع و مآخذ. 156

 

 

فهرست جداول :

عنوان                                                                                                                                               صفحه

جدول (4-1): توزیع فراوانی سن پاسخ دهندگان. 72

جدول (4-2): توزیع فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان. 73

جدول(4-3): توزیع فراوانی سابقه بیماری پاسخ دهندگان. 74

جدول (4-4): نتایج نمرات پرسشنامه اضطراب آزمودنی‌ها در گروه آزمایش و گواه 75

جدول (4-5): نتایج نمرات پرسشنامه افسردگی آزمودنی‌ها در گروه آزمایش و گواه 76

جدول (4-6): نتایج نمرات پرسشنامه استرس آزمودنی‌ها در گروه آزمایش و گواه 77

جدول(4-7): نتایج آزمون کومولوگروف – اسمیرونوف… 79

جدول (4-8): نتایج آزمون لوین برای بررسی همسانی واریانس‌ها 80

جدول (4-9):  نتایج آنالیز کوواریانس متغیر وابسته و مستقل در گروه کنترل پس‌آزمون و گواه برای متغیر افسردگی.. 85

جدول (4-10):  نتایج آنالیز کوواریانس متغیر وابسته و مستقل در گروه کنترل پس‌آزمون و گواه 86

جدول (4-11):  نتایج آنالیز کوواریانس متغیر وابسته و مستقل در گروه کنترل پس‌آزمون و گواه برای متغیر استرس… 88

جدول (4-12):  مقایسات زوجی معنادرمانی پس آزمون و پیگیری نمره اضطراب… 89

جدول (4-13):  مقایسات زوجی معنادرمانی پس آزمون و پیگیری نمره افسردگی.. 90

جدول (4-14):  مقایسات زوجی معنادرمانی پس آزمون و پیگیری نمره استرس… 91

 

 

 

فهرست نمودار ها

عنوان                                                                                                                                                                         صفحه

نمودار(4-1) : میانگین نمرات پرسشنامه اضطراب آزمودنی‌ها در گروه آزمایش پیگیری، آزمایش پس‌آزمون، آزمایش پیش آزمون و گواه 76

نمودار(4-2) : میانگین نمرات پرسشنامه افسردگی آزمودنی‌ها در گروه آزمایش پیگیری، آزمایش پس‌آزمون، آزمایش پیش آزمون و گواه      77

نمودار(4-3) : میانگین نمرات پرسشنامه استرس آزمودنی‌ها در گروه آزمایش پیگیری، آزمایش پس‌آزمون، آزمایش پیش آزمون و گواه 78

نمودار شماره(4-4 ): نمودار پراکنش اضطراب در دو گروه آزمایش و کنترل. 82

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1-مقدمه

 

بیماری مولتیپل اسکلروزیس یکی از بیماری های سیستم عصبی مرکزی می باشد که درآن غلاف میلین به صورت پیشرونده تحلیل می رود. آمار دقیقی از میزان مبتلایان به این بیماری در ایران در دسترس نیست ، اما به طور تقریبی بین  30تا 40 هزار نفر در ایران دچار این بیماری هستند. بسیاری از بیماری های مزمن، از جمله MS با خطر بالای افسردگی و نامیدی همراهند.

اگرچه اضطراب یکی از علائم ناتوان کننده در این بیماران است اما کمتر مورد بررسی قرار گرفته است؛ ادبیات پژوهشی شیوع آن را متغیر گزارش کرده اند، دریک بررسی در بیمارانی که به تازگی تشخیص این بیماری را دریافت کرده بودند 34% و در والدین آنها 40% گزارش شده است. بطور کلی ام اس تاثیر قابل ملاحظه ای برکیفیت زندگی افراد مبتلا- حتی در اوایل بیماری- می گذارد. با وجود این، ناتوانی های جدی، اغلب در سال های بعد آشکار می شود. یکی از استرس زا ترین جنبه های این بیماری نامعلوم بودن آینده آن است، حتی در یک هفته آینده معلوم نیست که بیمار چه احساسی داشته باشد. درست هنگامی که آنها در حال سازگارشدن با احساس ناتوانی ناشی از حملات قلبی بیماری هستند، حمله دیگری با محدودیت های بیشتر از راه رسیده و بایستی با دوره دیگری از سازگاری و تغییرات زندگی، مواجه شوند. از آنجاییکه این بیماران هم بایستی با استرس های زندگی روزمره و هم با استرس های ناشی از علائم بیماری که نوسان دار و غیر قابل پیش بینی هستند، مقابله کنند. بنابراین، پیشرفت بیماری ممکن است با کار، زندگی خانوادگی، ارتباطات و فعالیت های اجتماعی تداخل کند. هدف مداخلات روان شناختی کمک به این افراد به منظور مقابله با چالش های فوق می باشد.

مشاوره و روش های روان درمانی متفاوتی برای تسکین آلام روانی این بیماران در چند سال اخیر متداول گردیده است که یکی از این روش های درمانی، معنا درمانی است. معنی درمانی با درنظر گرفتن گذرایی هستی و وجود انسانی به جای بدبینی و انزوا، انسان را به تلاش و فعالیت میخواند و بیان میدارد که آن چه انسان ها را از پای درمی آورد، دردها و سرنوشت نامطلوب شان نیست، بلکه بی معنی شدن زندگی است که مصیبت بار است. اگر رنج، شجاعانه پذیرفته شود، تا واپسین دم زندگی معنی خواهد داشت و معنای زندگی می تواند حتی معنی بلقوه ی درد و رنج را نیز دربر گیرد. در این پژوهش به بررسی تاثیر معنادرمانی گروهی جهت کاهش نشانگان افسردگی و استرس، اضطراب این بیماران پرداخته ایم.

 

1-2-بیان مساله

 

زندگی انسان در این جهان همواره با اضطراب و دلهره همـراه بـوده اسـت. انسـان هـا معمـولا در اثـر عوامل گوناگون دچار میزانی از اضطراب و دلهره هستند. استرس و اضطراب کلماتی هستند که در زندگی روزمره، برای توصیف حالات و احساسات بسیار استفاده می شوند. در روان شناسی، اضطراب مرحله ی پیشرفته تر استرس مزمن است، که هنگامی به صورت یک مشکل بهداشت روانی در می آید که برای فرد یا اطرافیانش رنج و ناراحتی به وجود آورد یا مانع رسیدن او به اهدافش شود و یا در انجام کار های روزانه و عادی او اختلال ایجاد کند(پارجمنت ، 2007). افسردگی نیز یکی از نابسامانی های بنیادین روانی است ( مهریار، 1382). حالتی است که بر احساسات، افکار، رفتار، و سلامت جسمانی فرد تأثیر ژرفی گذاشته ( سالمانز ،ترجمه: خلخالی زاویه، 1382) و چگونگی ادراک او از خود و محیطش را دگرگون می سازد ( کاپلان و سادوک ، ترجمه: پورافکاری، 1375). این دگرگونی تا اندازه ای است که وی در کنترل خود و پیرامونش، احساس درماندگی می کند (سلیگمن ، 1975). یکی از بیماری هایی که به دلیل ماهیت کم توان کننده اش می تواند فرد را به افسردگی برساند، مولتیپل اسکلروزیس (ام. اس.) می باشد (آبراموویتز، ترجمه: همت خواه،1384). این بیماری یکی از قدیمی ترین و در عین حال مهمترین بیماری های مغز و نخاع است (باردلی و همکاران ، 2004) که با دوره های پیشرونده ی کاهش و افزایش بیماری، علایم سه گانه ی آسیب زا شامل التهاب ازبین رفتن پوشش عصب ها (میلین) و جراحت دستگاه اعصاب مرکزی تشخیص داده می شود (هوشر و گودین ، 2005). از بین رفتن پوشش عصب در بخشی از مغز که کنترل احساسات را به عهده دارد، پیش بینی ناپذیر بودن حمله های بیماری، کاهش توانمندی های پیشین و مشکلاتی نظیر از دست دادن کار و در آخر عوارض ناشی از مصرف داروهایی که در درمان به کار می روند از جمله دلایل افسردگی در بیماران ام.اس. است ( آبراموویتز، ترجمه: همت خواه، 1384) که به نوبه ی خود سویه های بسیاری از زندگی فرد را دگرگون می نماید. یکی از این سویه ها، کاهش مقابله سودمند با دشواری های زندگی است. این کاهش مهارت مقابله به سهم خود می تواند افسردگی بیمار را بیشتر از پیش نماید و این چرخه همچنان ادامه یابد (ارنلت و رودولف ، 2006). شدت افسردگی بیمار بر کیفیت زندگی، توانمندی های بدنی (پیتون و همکاران ، 2006)، سویه های شناختی، شناختی، و بازگشت دوباره ی بیماری (لوپز و همکاران ، 2006) تأثیر ویران کننده ای می گذارد. الگوی بیماری و شیوه ی برخورد با آن در بیمار ام.اس. که دچار افسردگی شده است در برابر بیماری که به افسردگی دچار نشده یا آن را مهار کرده، بسیار ناهمانند است (کورنچ و همکاران ، 2000). ناامیدی و خستگی از دیگر پیامدها و چه بسا نشانه های افسردگی می باشد. ناامیدی ای که بیمار را از مقابله سودمند و ادامه ی درمان باز می دارد (وینسمن و اسچووتز ، 2004) و همین امر سبب می شود با آغاز حمله ی دیگر بیماری فرد به درمان دارویی گستردهتر و حتی بستری درازمدتتر نیاز داشته باشد (پتن و متس ، 2002). چنین آسیب های گسترده ای می توانند در افزایش افسردگی فرد سهم بسزایی داشته باشند که با افزایش افسردگی خطر اقدام به خودکشی با هدف پایان دادن به این دشواری ها نیز افزایش می یابد (مختاری، 1384). انجمن حمایت از بیماران ام.اس. ( 2006) در گزارش های خود بیان کرد که خطر خودکشی در بیماران .ام اس. به طور معمول 7/7 برابر بیشتر از جمعیت عادی است. افکار خودکشی در بیماران ام.اس.

ایرانی 30 درصد است که از این میان اقدام به خودکشی 5 برابر بیشتر از جمعیت عادی است و این میزان به ویژه در 5 سال نخست بیماری و در سنین 40 تا 50 سال نمایان می شود (ملکوتی، 1385 ). از این رو توجه جدی به دشواری های بیماران به ویژه افسردگی و اضطراب ایشان ارزنده می نماید. روان شناسان کوشیده اند برای پیشـگیری و درمـان اضطراب، روش های گوناگونی را به افراد آموزش دهند. اما به نظر می رسدکه استفاده از روش های سنتی و ساده برای درمان اضطراب و افسردگی کافی نیست، لذا اهمیت مذهب و بـه کـارگیری روش هـای معنـوی در چنـد دهـه گذشته به صورت روزافزون توجه روان شناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده است. شواهدی وجود دارد که عموم مـردم بـه طـور فزاینـده ای بـه معنویـت تمایـل دارنـد و بررسـی هـای همگانی افزایش قابل ملاحظه در علاقه به امور معنوی را تایید می کنند. مطالعات آزمایشی نیز نشان می دهـد که بین مذهب و معنویت و سلامت روانی رابطه معنا داری وجود دارد، با این حـال دلایـل ایـن ارتبـاط مـبهم است. از آنجایی که شیوه های رویارویی با افسردگی و اضطراب بیماران ام اس ناهمانند است و پژوهش های اندکی ( به ویژه در ایران) در زمینه ی سودمندی معنادرمانی در کاهش افسردگی بیماران ام.اس. انجام شده است، پژوهش کنونی با هدف کاهش افسردگی بیماران ام.اس. بر آن است تا سودمندی شیوه ی معنادرمانی را در کاهش افسردگی بررسی نماید.

1-3-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

بیماری مولتیپل اسکلروزیس یکی از بیماری های سیستم عصبی مرکزی می باشد که درآن غلاف میلین به صورت پیشرونده تحلیل می رود. آمار دقیقی از میزان مبتلایان به این بیماری در ایران در دسترس نیست ، اما به طور تقریبی بین  30تا 40 هزار نفر در ایران دچار این بیماری هستند. بسیاری از بیماری های مزمن، از جمله MS با خطر بالای افسردگی و نامیدی همراهند.

اضطراب احساس ناخوشی، نگرانی و یا تنشی است که فرد در پاسخ به شرایط تهدید کننده و یا فشارزا ارائه می کند. اضطراب میتواند خفیف و یا چنان شدید باشد که فرد را به هراس افکند، به طور طبیعی اضطراب گذراست اما هرگاه مدت زمان آن طولانی شود و یا در غیاب فشارهای روانی و یا تهدید ادامه یابد، آنگاه باید به عنوان یک مشکل تلقی شود. افسردگی حالتی است که انسان در دراز مدت احساس سختی و ناراحتی می کند، پریشان حال و مضطرب می باشد و زندگی را کسالت بار و دلتنگ کننده احساس میکند. فرد افسرده در رابطه با هیچ چیز احساس خشنودی، رغبت و لذت نمی کند. برای انسان های افسرده شروع کردن کارها بسیار سخت و مشکل بوده و خیلی زود خسته می شوند.(کاراکویان، 2010). یکی از مداخلات مطرح در مبحث سلامت روان، معنا درمانی است که در اثربخشی  آن مطالعات مختلف اثبات شده است و می تواند فرد را در یافتن معنای زندگی یاری داده و سبب کاهش تنش ها و مشکلات روانشناسی وی گردد. معنای زندگی یکی از مقوله هایی است که انسان حقیقت جو در پی آگاهی یافتن به ماهیت آن است. معناداری زندگی، کاملاً به نگرش انسان به زندگی بستگی دارد. برای آن که زندگی فردی معنادار شود، وی باید معنای زندگی را درک نماید. یکی از معروف ترین تعریف مبنای زندگی، توسط فرانکل در سال 1984 ارائه شده است. وی معتقد است که هنگامی که انسان به فعالیت های مورد علاقه اش می پردازد، با دیگران ملاقات می کند، به تماشای آثار هنری- ادبی می پردازد و یا به دامان طبیعت پناه می برد، وجود معنا را در خود احساس می کند. همچنین هنگامی که احساس می کند که وجود و هستی اش به یک منبع لایزال پیوند خورده است و خود را متکی به چارچوب ها و تکیه گاه های گسترده و قابل اتکایی مانند مذهب و فلسفه ای که برای زندگی کردن انتخاب کرده است، می بیند، معنا را درمی یابد و آن را احساس می کند. معنای زندگی اشاره به نوعی از احساس ارتباط با خالق هستی، داشتن هدف در زندگی، تعقیب و نیل به اهداف با ارزش و رسیدن به تکامل دارد. معنای زندگی در اصل ماهیت شناختی دارد، چرا که دربردارنده باورهای افراد در مورد وجود یک هدف غایی در زندگی، اعتقاد به معنویات و زندگی اخروی است. در واقع، داشتن معنا در زندگی، یکی از پیش بینی کننده های رفاه انسان و رضایت از زندگی می باشد(دهداری وهمکاران، 1392). مطالعات نشان می دهند که مفهوم معنای زندگی ارتباط تنگاتنگی با سلامت و رفاه روان شناختی افراد دارد (ملتون، 2008). در واقع، معنادار بودن زندگی سبب پایین آمدن سطح عواطف منفی مانند اضطراب و افسردگی می شود و در نهایت سبب کاهش خطر ابتلا به بیماری های روانی می گردد.

راستای مداخلات روان شناختی، معنا درمانی گروهی دنیای کوچکی از دنیای واقعی است که در آن اعضا با هدف کشف خودشان به عنوان اینکه علایق وجودی مشترک دارند، شرکت می کنند. این روش یک سفر خود اکتشافی است که برای کسب توانایی بودن با خود حقیقی، گسترش دید نسبت به خود و دنیای اطراف و روشن سازی آنچه که به زندگی فعلی و آینده معنی می دهد صورت می پذیرد. در این گروه، افراد احساس می کنند به طور عمیقی می توانند در راه های معنادار زندگی باهم باشند (کوری، 1995).

ان آنجایی که معنا درمانی و شرکت در گروه برای ایجاد حس همدردی و جلوگیری از تنهایی  در افراد موثر است، پژوهشگر در صدد است با به کار بردن تکنیک های این روش تاثیر آنها را در کاهش علائم روانشناختی افراد مبتلا، بررسی نماید.

1-4-سوال اصلی تحقیق

 

آیا معنا درمانی میزان اضطراب، استرس و افسردگی بیماران ام. اس را کاهش می دهد؟

1-5-اهداف تحقیق

 

1-تعیین تاثیر معنادرمانی گروهی بر کاهش افسردگی بیماران مبتلا به ام اس.

 2- تعیین تاثیر معنادرمانی گروهی بر کاهش اضطراب بیماران مبتلا به ام اس.

 3-تعیین تاثیر معنادرمانی گروهی بر کاهش استرس بیماران مبتلا به ام اس.

1-6-فرضیات تحقیق

2-3- مدل سازی دینامیکی ماهواره با صفحات انعطاف پذیر. 26
2-3-1- مدل تحلیلی.. 26
2-3-2- مدل در نرم افزار ADAMAS.. 41
فصل سوم کنترل ارتعاشات… 46
3- کنترل ارتعاشات… 47
3-2- کنترل تطبیقی.. 49
3-2-1- سیستم های تطبیقی مدل- مرجع.. 52
3-3- روش های شناسایی فرکانس خمشی.. 54
3-3-1- روش مدل مرجع بر مبنای گرادیان.. 54
3-3-2- روش کمترین مربعات بازگشتی برای شناسایی فرکانس…. 56
3-3-3- الگوریتم ترکیبی مدل مرجع و بازگشتی.. 56
3-4- کنترل ارتعاشات به وسیله شناسایی فرکانس…. 58
فصل چهارم پیشرانش فضایی.. 60
4- پیشرانش فضایی.. 61
4-1- دسته بندی سیستم های پیشرانش…. 61
4-1-1- پیشرانش شیمیایی.. 61
4-1-2- سیستم های پیشرانش مایع تک مولفه ای.. 63
4-1-3- سیستم های پیشرانش مایع دو مولفه ای.. 64
4-1-4- سیستم های سوخت جامد. 65
4-2- مقایسه گزینه های موجود برای سیستم پیشرانش ماهواره ها 65
4-1- پیکربندی تراسترها 70
فصل پنجم نتایج شبیه سازی.. 72
5- نتایج شبیه سازی.. 73
5-1- مشخصات پارامترهای مدل.. 73
5-2- مدل سازی دینامیکی.. 73
5-3- کنترل ارتعاشات… 75
فصل ششم نتیجه گیری و پیشنهادات… 88
6- نتیجه گیری و پیشنهادات… 89
6-1- نتیجه گیری.. 89
6-2- پیشنهادات… 91
7- ضمیمه. 93
7-1- دینامیک تحلیلی.. 93
7-1-1- مقدمه. 93
7-2- قابلیت‌های دینامیک تحلیلی.. 93
7-3- تعریف مجموعه کامل.. 94
7-4- تعریف مجموعه مستقل.. 94
7-5- تعریف درجه آزادی.. 94
7-6- قیود. 95
7-6-1- فرم دیفرانسیلی در حالت کلی.. 95
7-7- تعریف تغییرات در حساب تغییرات… 95

 

7-8- نیروهای پایستار 97

7-9- معادلات لاگرانژ برای سیستم های مقید. 98
7-10- استخراج معادلات جسم صلب با بهره گرفتن از روش لاگرانژ. 99
7-11- روش همیلتون.. 99
7-12- معادلات همیلتون.. 100
8- فهرست مراجع.. 103
 
 
 
 
 
 
فهرست جداول
جدول ‏2‑1نیروی آیرودینامیکی برخی از اشکال هندسی ساده 36
جدول ‏2‑2نیروی تشعشع خورشیدی برخی از اشکال هندسی ساده 40
جدول ‏4‑1مزایا و معایب سیستمهای پیشرانش شیمیایی و الکتریکی.. 65
جدول ‏5‑1مشخصات پارامترهای بدنه صلب ماهواره 73
جدول ‏5‑2مشخصات پارامترهای صفحات خورشیدی.. 73
 
فهرست شکل­ها
شکل ‏2‑1نحوه تعریف بردارهای جابجایی در اجسام انعطاف پذیر. 14
شکل ‏2‑2بلوک دیاگرام روش مدل سازی تعاملی صلب- انعطاف پذیر. 22
شکل ‏2‑3مدل ساده ماهواره به همراه دستگاه بدنی.. 26
شکل ‏2‑4نیروی گرانشی اعمالی بر المان جرمی.. 32
شکل ‏2‑5برخورد فوتون های نور با سطح ماهواره 38
شکل ‏2‑6نیروی حاصل از تشعشع خورشید بر سطح ماهواره 38
شکل ‏2‑7مدل ماهواره با صفحات الاستیک در نرم افزار ADAMS. 42
شکل ‏2‑8صفحه مش بندی شده 43
شکل ‏2‑9تغییر شکل صفحه در مود خمشی.. 44
شکل ‏2‑10مدل ماهواره در نرم افزار ADAMS. 45
شکل ‏3‑1نمودار بود یک فیلتر باریک…. 48
شکل ‏3‑2نمایی از سیستم کنترلی.. 49
شکل ‏3‑3 نمودار بلوکی سیستم تطبیقی مدل- مرجع.. 53
شکل‏3‑4 نمایی از سیستم کنترل تطبیقی مدل مرجع.. 59
شکل ‏4‑1 پالس مدولاتور PR.. 68
شکل ‏4‑2 پالس مدولاتور PWPF. 68
شکل ‏4‑3 نمایش مکان تراسترها بر روی ماهواره 71
شکل‏5‑1 مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر بین مدل تحلیلی و نرم افزار ADAMS. 74
شکل‏5‑2مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ بدنه صلب ماهواره بین مدل تحلیلی و نرم افزار ADAMS. 74
شکل‏5‑3 مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ بدنه صلب ماهواره با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن.. 75
شکل ‏5‑4مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن.. 76
شکل‏5‑5 مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ بدنه صلب ماهواره با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن در حالت تشدید. 77
شکل‏5‑6مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن در حالت تشدید. 77
شکل‏5‑7 روند همگرایی الگوریتم شناسایی فرکانس صفحه انعطاف پذیر. 78
شکل‏5‑8سرعت زاویه ای کانال پیچ بدنه صلب ماهواره با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک…. 78
شکل‏5‑9 مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن.. 79
شکل ‏5‑10مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن.. 80
شکل ‏5‑11 روند همگرایی الگوریتم شناسایی فرکانس صفحه انعطاف پذیر در حالت تشدید. 81
شکل‏5‑12مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن در حالت تشدید. 81
شکل ‏5‑13مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن در حالت تشدید. 82
شکل‏5‑14 گشتاور عکس العمل حاصل از تراستر بر روی بدنه صلب ماهواره 83
شکل ‏5‑15گشتاور عکس العمل حاصل از تراستر به صورت جزئی تر بر روی بدنه صلب ماهواره 83
شکل‏5‑16 مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ بدنه صلب ماهواره با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن با عملگر تراستر. 84
شکل‏5‑17 مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن با عملگر تراستر. 84
شکل‏5‑18 گشتاور عکس العمل حاصل از تراستر بر روی بدنه صلب ماهواره 85
شکل‏5‑19گشتاور عکس العمل حاصل از تراستر به صورت جزئی تر بر روی بدنه صلب ماهواره 85
شکل‏5‑20 روند همگرایی الگوریتم شناسایی فرکانس صفحه انعطاف پذیر با عملگر تراستر. 86
شکل‏5‑21مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن با عملگر تراستر. 86
شکل‏5‑22مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن با عملگر تراستر. 87
 
فهرست علایم و نشانه‌ها
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

واژگان کلیدی: ایران، چین، پرونده هسته‌ای، سیاست، انرژی اتمی

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                       صفحه

چکیده ث‌

فصل اول: کلیات تحقیق.. 1

1-1-مقدمه. 2

1-2- بیان مسئله. 4

1-4- سؤال تحقیق. 17

1-5- فرضیه تحقیق. 17

1-6- سازمان‌دهی تحقیق. 17

1-7-ضرورت تحقیق. 17

1-8-تعریف مفاهیم. 17

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق.. 19

2-1-مقدمه. 20

2-2- رویکرد نظری.. 20

2-2-1- نئورئالیسم (نوواقع‌گرایی) 20

2-2-2- مبنای نظری تعامل در تئوری رئالیسم. 22

2-3- رویکرد واقع‌گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در روابط ایران و چین. 27

2-4-نتیجه‌گیری.. 28

منابع و مآخذ فصل دوم. 30

فصل سوم: روابط ایران و چین تا پرونده هسته‌ای ایران.. 32

3-1-مقدمه. 33

3-1- روابط ایران و چین قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران. 34

3-2 -روابط ایران و چین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران. 39

3-3 -بررسی روابط ایران و چین در زمینه‌های روابط سیاسی. 40

3-3-1-رابطه سیاسی. 40

3-4- سیاست خارجی ایران. 42

3-4-1 -سیاست خارجی ایران قبل از انقلاب اسلامی ایران. 43

3-4-2 -سیاست خارجی ایران در زمان انقلاب اسلامی. 43

3-4-3 -سیاست خارجی ایران بعد از جنگ تابه‌حال. 43

3-4-4 -سیاست خارجی چین. 44

3-4 -اشتراکات و افتراقات سیاست خارجی چین و جمهوری اسلامی ایران. 46

3-4-1-اشتراکات سیاست خارجی چین و ایران. 46

3-4-2 -افتراقات سیاست خارجی چین و ایران. 46

3-5- اهمیت چین در سیاست خارجی ایران. 47

3-6- اهمیت ایران در سیاست خارجی چین. 47

3-7 -زمینه‌ها و نشانه‌های نزدیکی روابط ایران و چین. 48

3-7-1 تأثیر خروج بریتانیا از منطقه‌ی خلیج‌فارس بر نزدیکی روابط ایران و چین. 48

3-7-2 حوادث سال 1971 در شبه‌قاره‌ی هند. 49

3-7-3 نقش مسائل اقتصادی در نزدیک شدن ایران و چین به یکدیگر. 49

3-8 روابط اقتصادی ایران و چین قبل از انقلاب اسلامی. 49

3-9 روابط اقتصادی ایران و چین. 51

3-9-1 افزایش حجم مبادلات اقتصادی ایران و چین. 51

3-9-2 نقش چین در توسعه صنعتی ایران. 52

3-9-3 رشد روابط اقتصادی.. 53

3-9-4 نقل و انتقالات کالاهای سرمایه‌ای.. 55

3-9-5 پروژه مترو تهران. 56

3-9-6 روابط تأمین نفت و گاز. 57

3-9-7 واردات نفتی. 58

3-9-8 فروش تسلیحات.. 59

3-10 روابط نظامی- امنیتی چین و ایران. 59

3-10-1 مواضع چین در قبال جنگ تحمیلی. 63

3-10-2 نقش چین در جنگ تحمیلی. 64

3-10-3 همکاری نظامی ایران و چین. 66

3-11 رابطه فرهنگی ایران و چین. 66

3-12 نتیجه‌گیری.. 68

منابع و مآخذ فصل سوم. 70

فصل چهارم: رابطه ایران و چین از آغاز پرونده هسته‌ای ایران.. 73

4-1-مقدمه. 74

4-2 رابطه ایران و چین. 76

4-2-1 انگیزه‌های رابطه ایران و چین. 76

4-2-2 انگیزه‌های چین در برابر ایران. 77

4-3 رابطه سیاسی ایران و چین. 77

4-3-1 ویژگی سیاسی چین. 78

4-4 سیاست خارجی ایران و چین. 78

4-4-1 سیاست خارجی چین. 80

4-5 دلایل اهمیت ایران در سیاست خارجی چین. 81

4-5-1 اهمیت ایران در سیاست خارجی چین. 81

4-6 گام‌های استوار چین و ایران به‌سوی توسعه اقتصادی.. 82

4-7 اقتصاد چین. 82

4-8 اقتصاد ایران. 84

4-9 روابط اقتصادی ایران و چین. 85

4-10 همکاری سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت میان طرفین. 88

4-11 مناسبات روابط دو کشور چین و ایران. 89

4-12 وابستگی اقتصاد چین به نفت ایران. 91

4-13 روابط نفتی چین و ایران. 91

4-14 اصلاحات اقتصادی در چین. 92

4-15 تعاملات اقتصادی.. 92

4-16 رابطه نظامی ایران و چین. 93

4-16-1 تعاملات نظامی. 94

4-17 انگیزه‌های روابط سیاسی و نظامی چین و ایران. 95

4-18 رابطه فرهنگی چین و ایران. 95

4-18-1 تعاملات فرهنگی ایران و چین. 95

4-19 ظهور چین به‌عنوان ‌یک قدرت.. 96

4-19-1 چین. 97

4-19-2 همراهی چین در پرونده هسته‌ای ایران. 98

4-19-3 جایگاه چین در پرونده هسته‌ای ایران. 99

4-19-4 امنیت انرژی در جهان و روابط تهران ـ پکن. 100

4-19-5 نیاز چین به انرژی.. 101

4-19-6 قراردادهای بین ایران و چین. 103

4-19-7 امنیت انرژی چین، ایران. 104

4-19-8 امنیت انرژی و سیاست خارجی چین. 105

4-20 نتیجه‌گیری.. 106

منابع ومآخذ فصل چهارم. 108

فصل پنجم: تأثیر چین در پرونده‌ی هسته‌ای ایران.. 112

5-1 مقدمه. 113

5-2 پیشینه‌برنامه‌ی هسته‌ای ایران. 114

5-3 اهداف استفاده از انرژی هسته‌ای ایران. 115

5-3-1 هدف اقتصادی اجتماعی. 116

5-3-2 هدف خودکفایی. 116

5-4 زیان‌های ناشی از انفجار بمب هسته‌ای.. 119

5-5 ضرورت‌های دستیابی حفظ فناوری هسته‌ای ایران. 120

5-6 دلایل اقتصادی ایران در خصوص کسب فناوری هسته‌ای.. 121

5-7 دلایل سیاسی- امنیتی در خصوص کسب فناوری هسته‌ای.. 122

5-8 فعالیت‌های هسته‌ای ایران قبل از انقلاب اسلامی. 123

5-9 فعالیت‌های هسته‌ای ایران پس از انقلاب اسلامی. 124

5-10 تلاش برای تکمیل پروژه‌های هسته‌ای.. 125

5-11 چین و ورود آن به انرژی هسته‌ای ایران. 125

5-12 پایان جنگ تحمیلی و آغاز پروژه‌های هسته‌ای.. 126

5-13 چین. 127

5-14 پرونده هسته‌ای ایران. 128

5-15 اهداف و سیاست‌های ایران در مورد هسته‌ای خود. 131

5-16 خیز هسته‌ای ایران. 133

5-17 تکرار موضع چین توسط روسیه. 138

5- 18 همراهی چین با ایران. 138

5-19 چین مخالف تحریم علیه ایران. 139

5-20 حمایت چین از حق هسته‌ای ایران. 140

5-21 چین: انرژی هسته‌ای حق ایران. 141

5-22 حساسیت روابط ایران و چین در شرایط کنونی. 142

5-23 رویکرد چین نسبت به انرژی هسته‌ای ایران. 143

5-24 رابطه ایران و چین در زمینه انرژی.. 144

5-25 مواضع چین در برابر پرونده هسته‌ای ایران. 144

5-26 رفتارهای متناقض چین در پرونده هسته‌ای ایران. 150

5-27 چالش کشاندن سیاست‌های آمریکا توسط چین از طریق ایران. 151

5-28 ایجاد جهانی چندقطبی از جانب ایران و چین. 152

5-29 نقش چین در مثلث ایران، چین، آمریکا در برنامه هسته‌ای ایران. 152

5-30 مدیریت اختلافات چین با آمریکا در برنامه هسته‌ای ایران. 153

5-31 تشدید اختلافات چین و آمریکا 153

5-32 چین- ایران حول محور هسته‌ای.. 154

5-33 نیم‌نگاهی به پیشینه مذاکرات ایران با گروه 1+5 در آستانه مذاکرات دور استانبول- بغداد. 155

5-34 دور جدید مذاکرات تحت عنوان مذاکرات استانبول- بغداد است.. 156

5-35 بررسی مقدمات دیدار ایران و 1+5 در دور بعدی در بغداد. 157

5-36 حمایت‌های چین در دور جدید مذاکرات دوره‌ای استانبول- بغداد. 157

5-36-1 نقش فعال چین در مذاکرات ایران و گروه 1+5. 157

5-36-2 بررسی مذاکرات ایران با گروه 1+5. 158

5-36-3 چین و نقش سازنده در آشتی دادن 1+5 با ایران. 159

5-36-4 مذاکره راه‌حل اختلاف ایران و گروه 1+5. 159

5-37 مروری بر رویکردهای قدرت‌های اصلی پیرامون پرونده هسته‌ای ایران. 159

5-37-1 ایالات‌متحده آمریکا 159

5-37-2 اتحادیه اروپا 162

5-37-3 روسیه. 165

5-37-4 دلایل عمده‌ی روس‌ها برای همکاری هسته‌ای با ایران. 167

5-37-5 چین. 168

5-38 راهکارهای ایران در مقابل استراتژی قدرت‌های بزرگ… 169

5-39 پرونده هسته‌ای ایران. 173

5-39-1 مواضع آمریکا و اروپا در برابر برنامه‌ی هسته‌ای ایران. 173

5-39-2 سیاست‌های اروپا در برابر برنامه‌های هسته‌ای ایران. 174

5-39-3 اختلاف‌نظر اروپا و آمریکا در برابر برنامه‌های هسته‌ای ایران. 176

5-39-4 موارد هم سویی اروپا و آمریکا در برابر برنامه‌های هسته‌ای ایران. 176

5-39-5 مواضع چین در برابر برنامه‌های هسته‌ای ایران. 177

5-40 محدودیت‌های ناشی از مناسبات چین و قدرت‌های بزرگ (با تأثیر بر روابط ایران و چین) 178

5-41  روابط چین با قدرت‌های بزرگ… 179

5-41-1 چین و ایالات‌متحده آمریکا 179

5-41-2 چین و اتحادیه اروپا 180

5-41-3 روابط چین با روسیه. 182

5-42 روابط ایران، چین و آمریکا 183

4-43 نتیجه‌گیری.. 187

منابع و مآخذ فصل پنجم. 189

فصل ششم: جمع‌بندی کلی و منابع.. 194

6-1-آزمون فرضیه. 195

6-2-نتیجه‌گیری.. 196

منابع و مآخذ. 204

 

 

1-1-مقدمه

 

       انرژی هسته‌ای علوم و فنون هسته‌ای ازجمله فن‌آوری‌های پیشرفته و برتر در جهان معاصر می‌باشد. در جهان امروز تأثیر این علوم در گسترش دانش بشری تأمین انرژی، حفظ منابع طبیعی، جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی و کمک به رفاه و پیشرفت زندگی بشر در عرصه‌های مختلف پزشکی، کشاورزی صنعتی و … غیرقابل‌تردید بوده و به‌درستی می‌توان آن را از محورهای اصلی در توسعه پایدار و از مؤلفه‌های مهم پیشرفت هر کشور به شمار می‌آید اولین تلاش‌های ایران برای دستیابی به فناوری صلح‌آمیزی هسته‌ای به دهه 50 میلادی یا دقیقاً به 5 مارس 1957 که اولین موافقت‌نامه همکاری‌های هسته‌ای بین ایران و ایالات‌متحده امضاءشده بازمی‌گردد. در حقیقت ایالات‌متحده آمریکا نخستین کشوری بود که ایران را نسبت به دستیابی به انرژی هسته‌ای ترغیب نمود و اولین زمینه‌های دستیابی به این فناوری را برای ایران ایجاد کرد. آن کشور در سال 1967 اولین رآکتور تحقیقاتی 5 مگاواتی آب سبک را برای ایران در دانشگاه تهران نصب و راه‌اندازی کرد. موافقت‌نامه‌های مشابهی نیز با برخی از دیگر کشورهای غربی ازجمله آلمان + فرانسه حتی در زمینه غنی‌سازی به انعقاد درآمد.

 اعضای قرارداد با آلمان جهت ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای ایران در بوشهر و سرمایه‌گذاری در شرکت «اورودیف» فرانسه دو اقدام جدی دیگر ایران برای برخورداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای بوده است. امضای معاهده منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) در سال 1968 گام بسیار مهمی بود که ایران برای تضمین صلح‌آمیز بودن حرکت خود در مسیر دستیابی به فناوری هسته‌ای اتخاذ نمود. با وقوع انقلاب اسلامی در ایران کلیه کشورهای مورداشاره اجرای موافقت‌نامه‌ها و قراردادهای خود ازجمله ساخت نیروگاه بوشهر را به حالت تعلیق درآوردند.

        به‌ناچار دولت جمهوری اسلامی ایران ادامه تلاش برای دسترسی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای را به‌تنهایی دنبال نمود و راه دیگری جز تلاش برای نیل به خودکفایی و استقلال در فناوری پیچیده هسته‌ای برای خود ندید. تلاش ایران جهت دستیابی به فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز ناشی از سیاست مستمری بوده است که دقیقاً بر اساس محاسبات منافع ملی و اقتصادی کشور و با در نظر داشتن نیازهای آتی توسعه ایران به منابع پایدار انرژی از 50 سال پیش انتخاب‌شده و دنبال شده است.

      هدف اصلی جمهوری اسلامی ایران از توسعه هسته‌ای تولید انرژی هسته‌ای است طی سه دهه گذشته با توجه به روند رو به رشد توسعه اجتماعی و اقتصادی در ایران استراتژی بهره‌برداری از منابع فسیلی از دو عامل محدودکننده متأثر بوده است ازیک‌طرف ارتقای سطح زندگی و بهبود شاخص‌های اقتصادی نیازمند تأمین روند صعودی تقاضای انرژی در کلیه بخش‌های داخلی است و از سوی دیگر اقتصاد ملی به میزان قابل‌توجهی وابسته به درآمدهای نفتی است. رهایی از این دو عامل متضاد مستلزم ایجاد یک استراتژی درازمدت و تجدیدنظر درروند استفاده بی‌رویه از منابع فسیلی در کشور است.  جمهوری اسلامی ایران در زمینه تولید سوخت هسته‌ای نیز توانائی لازم را کسب نموده است. جمهوری اسلامی ایران بنا به ملاحظات ذیل نمی‌تواند به‌صرف برخورداری از منابع عظیم نفت و گاز برای تأمین انرژی خود تنها متکی به سوخت‌های فسیلی است:

– این منابع متعلق به نسل‌های آتی کشور نیز می‌باشند و نسل حاضر حق استفاده بی‌رویه از آن‌ ها را ندارد.

– استفاده از این منابع در صنایع تبدیلی نظیر پتروشیمی به‌مراتب ارزش‌افزوده بیشتری برای کشور در پی دارد.

– مصرف این منابع در داخل کشور به‌عنوان سوخت به‌شدت درآمد حاصله از صادرات نفت خام و گاز طبیعی را تحت‌الشعاع خود قرار داده است در صورت ادامه روند مصرف انرژی به‌صورت فعلی تا چند دهه دیگر ایران به‌عنوان‌ یکی از واردکنندگان نفت خام و برخی فرآورده‌های مرتبط با آن درخواهد آمد.

      تأمین منابع انرژی هسته‌ای جهش علمی و صنعتی اتکا به کارشناسان داخلی، تربیت نسل جدید دانشمندان و مدیران هسته‌ای، بومی‌سازی فن‌آوری هسته‌ای در ساخت راکتورهای هسته‌ای و اجرای طرح‌های هسته‌ای با کم‌ترین هزینه ازجمله دستاوردهای این فن‌آوری بومی بوده است.  اهداف دستیابی به فن‌آوری هسته‌ای نیازمند ساختاری نوین در همه زمینه‌ها و نیز وجود انسان‌های فرهیخته با باورهای عمیق نسبت به کارشان است. امروز، موضوع کاملاً صلح‌آمیز هسته‌ای ایران آزمون تعیین سرنوشت برای شورای امنیت، سازمان ملل متحد و به‌ خصوص اعضای دائم آن است چراکه تصمیمات آنان نشان می‌دهد که تا چه حد پایبند به مقرراتی هستند که خودشان وضع کرده‌اند. ایران نیز از ده‌ها سال قبل قراردادها و موافقت‌نامه‌های متعددی با دولت‌های آمریکا کانادا، فرانسه و آلمان در زمینه‌های استفاده غیرنظامی و صلح‌جویانه از انرژی اتمی و همکاری‌های علمی، فنی و صنعتی، پژوهش علمی و توسعه تکنولوژی داشته است که برخی از آن‌ ها به دلایل گوناگون حتی یا سیاسی ملغی و بعضاً به حالت تعلیق درآمده است فعالیت هسته‌ای ایران بیش از یک ربع قرن سابقه دارد امروز به دلیل فضاسازی غیرعادلانه و سیاسی آمریکا به‌عنوان مسئله مهم روز جهانی مطرح و در دستور کار شورای امنیت سازمان ملل قرارگرفته است و جمهوری اسلامی ایران ظرف سال‌های گذشته باهدف شفاف‌سازی، ابهام‌زدایی و اعتمادآفرینی، همه فعالیت‌های صلح‌آمیز خود را به مدت دو سال و نیم به‌طور داوطلبانه متوقف نموده و حاصل این اقدام ارزنده به گزارش نوامبر 2005 «آقای البرادعی» انجامید که رسماً عدم انحراف ایران از مقررات آژانس را به آگاهی جهانیان رساند.

      آنچه برای جامعه جهانی و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای مسلم است آن است که بیش از آن‌که فعالیت‌های صلح‌آمیز و تحت کنترل ایران تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی است و فشار سیاسی و تهدیدات آمریکا علیه ایران می‌تواند صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز و معاهده NPT و اصول منشور ملل متحد را که پیوسته بر حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات تأکید دارد مخدوش نماید. در دکترین دفاعی ایران سلاح هسته‌ای هیچ جایگاهی ندارد، ملت ایران ‌همیشه ملت آرامش‌خواه، صلح‌دوست و صلح‌طلب است و هیچ‌گاه اهل زورگویی و تجاوز نبوده است اما در مقابل زورگویی و تجاوز بااقتدار و شجاعت ایستاده است دسترسی به انرژی هسته‌ای و استفاده صلح‌آمیز از آن‌یک نعمت خدادادی و حق تمامی ملت‌ها ازجمله ملت ایران است. امروز کسانی فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ما را زیر سؤال می‌برند و مدعی هستند که خود بزرگ‌ترین نقض‌کننده حقوق بین‌الملل و حقوق بشر به شمار می‌روند آن‌ ها اجازه نمی‌دهند که دیگر کشورها از فن‌آوری صلح‌آمیز هسته‌ای برخوردار شوند و سعی دارند این فن‌آوری را در انحصار خود قرار داده و به دیگر کشورها زور بگویند. پافشاری ملت ایران بر حق برخورداری از انرژی هسته‌ای تجلی خواست ملی و