1-1 مقدمه 2

1-2 بیان مسئله 3

1-3 اهداف تحقیق. 6

1-4 اهداف اصلی. 7

1-4-1 بررسی تاثیر مدیریت واقعی سود بر هزینه سرمایه سهام عادی.. 7

1-4-2 بررسی تاثیر مدیریت مصنوعی سود بر هزینه سرمایه سهام عادی.. 7

1-5 اهمیت وضرورت انجام تحقیق. 7

1-6  قلمرو تحقیق. 8

1-7  فرضیه های تحقیق. 8

1-8 روش تحقیق. 9

1-9 روش تجزیه و تحلیل داده ها 10

1-10 تعریف مفهومی متغییرهای پژوهش… 10

1-10-1 مدیریت سود. 10

1-10-1-1 مدیریت سود مصنوعی. 11

1-10-1-2 مدیریت سود واقعی. 11

1-10-2 هزینه سرمایه سهام عادی.. 12

عنوان                                                                                                                                                صفحه

1-11 ساختار تحقیق. 12

فصل دوم : مبانی نظری و مروری بر پیشینه تحقیق

2-1 مقدمه 14

2-2 چارچوب نظری مدیریت سود. 15

2-2-1 مدیریت سود. 15

2-2-2 ابزارهای مدیریت سود. 18

2-2-2-1 نحوه برخورد مدیریت با حسابداری معاملات.. 18

2-2-2-2 انتخاب و تغییر اصول حسابداری.. 18

2-2-2-3 مدیریت اقلام تعهدی.. 18

2-2-2-4 قیمت های انتقالی. 19

2-2-2-5 تصمیمات اقتصادی واقعی. 19

2-2-3 انگیزه های مدیریت سود. 20

2-2-3-1 انگیزه های قراردادی.. 20

2-2-3-1-1 قرارداد های بدهی. 20

2-2-3-1-2 قراردادهای جبران خدمات.. 21

2-2-3-1-3 امنیت شغلی و هموار سازی سود: 21

2-2-3-1-4 مذاکرات اتحادیه ها 21

2-2-3-2 انگیزه های بازار. 21

عنوان                                                                                                                                                صفحه

2-2-3-2-1 عرضه اولیه سهام. 21

2-2-3-2- 2 خرید سهام توسط مدیریت.. 22

2-2-3-2-3 رشد و پیش بینی سود. 22

2-2-3-2-4 هزینه های شست و شوی بزرگ… 22

2-2-3-3  انگیزه های قانونی. 23

2-2-3-3-1  وارسی سیاسی. 23

2-2-3-3-2 بازجویی ضد تراست.. 23

2-2-3-3-3 تخفیف واردات.. 23

2-2-3-3-4 مقررات بانکی. 24

2-2-4 الگو های مدیریت سود. 24

2-2-4-1 آب ازسر گذشتن(استقبال از زیان) 24

2-2-4-2 به حداقل رساندن سود. 24

2-2-4-3 به حداکثر رساندن سود. 25

2-2-4-4 هموارسازی سود. 25

2-2-5 علت تداوم یافتن مدیریت بر سود. 26

2-2-5-1 جنبه خوب مدیریت بر سود. 26

2-2-5-2 جنبه بد مدیریت بر سود. 27

2-2-6 مدیریت سود خوب در برابر مدیریت سود بد. 27

عنوان                                                                                                                                                صفحه

2-2-7 نظریه ها و رویکرد ها 29

2-2-7-1 گزارشگری مالی. 29

2-2-7-2 کیفیت سود. 30

2-2-7-2-1 کیفیت اقلام تعهدی.. 30

2-2-7-2-2 پایداری.. 31

2-2-7-2-3 پیش بینی پذیری.. 31

2-2-7-2-4 هموار بودن. 31

2-2-7-3 ارتباط کیفیت سود و مدیریت سود. 31

2-2-7-4 مبانی نظری مدیریت سود. 32

2-2-7-5 اندازه گیری مدیریت سود. 35

2-2-7-5-1 روش جمع اقلام تعهدی اختیاری.. 35

2-2-7-5-2 روش جمع اقلام تعهدی.. 35

2-2-7-6 عدم تقارن اطلاعاتی و مدیریت سود. 36

2-3 چاچوب نظری هزینه سرمایه 37

2-3-1 هزینه سرمایه 37

2-3-2 دسته بندی هزینه سرمایه 38

2-3-2-1 هزینه سرمایه واقعی. 38

2-3-2-2 هزینه ضمنی سرمایه 39

عنوان                                                                                                                                                صفحه

2-3-3 مفهوم و محاسبه هزینه سرمایه 40

2-3-3-1 هزینه بدهیها 42

2-3-3-2 هزینه سهام ممتاز. 43

2-3-3-3 هزینه سهام عادی و سود انباشته 44

2-3-3-3-1)مدل بدون رشد. 45

2-3-3-3-2)مدل رشد گوردون. 46

2-3-3-3-3 مدل صرف ریسک… 48

2-3-3-3-4 مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای یا GAPM… 48

2-3-4 اندازه گیری ریسک… 51

2-3-5 ضرایب مورد نظر(هدف) 52

2-3-6 ضرایب نهایی. 52

2-3-7 میانگین موزون هزینه سرمایه 53

2-3-8 چه عواملی بر میانگین موزون هزینه سرمایه اثر می گذارد؟. 56

2-3-9 عوامل تاثیرگذار بر هزینه سرمایه توسط شرکت.. 56

2-3-9-1 سیاست ساختار سرمایه 57

2-3-9-2 سیاست تقسیم سود. 57

2-3-9-3 سیاست سرمایه گذاری.. 57

2-3-10 اهرم. 58

عنوان                                                                                                                                                صفحه

2-3-10-1 اهرم عملیاتی. 58

2-3-10-2 اهرم مالی. 59

2-3-10-3 اهرم مرکب.. 60

2-3-10-4 مزایای تجزیه و تحلیل اهرم  چیست ؟. 60

2-3-11 ریسک… 60

2-3-11-1 ریسک مربوط به شرکت.. 61

2-3-11-2 ریسک مربوط به شرایط اقتصادی.. 61

2-3-12 هزینه سرمایه و بازده شرکت.. 61

2-3-13 روش های ارزشیابی سهام. 63

2-3-13-1 روش های ارزشیابی سهام بر اساس داراییهای شرکت.. 63

2-3-13-1-1 ارزش اسمی سهام. 63

2-3-13-1-2 ارزش دفتری.. 63

2-3-13-1-3 ارزش سهام بر مبنای خالص ارزش داراییها 64

2-3-13-1-4 ارزش  تصفیه سهام. 64

2-3-13-1-5 ارزش جایگزینی. 64

2-3-13-2 ارزیابی سهام بر مبنای ارزش فعلی. 65

2-3-13-2-1 مدل نرخ رشد ثابت.. 65

2-3-13-2-2 مدل دو مرحله ای سود سهام عادی.. 66

عنوان                                                                                                                                                صفحه

2-3-13-2-3 مدل درآمدهای حاصله 67

2-3-14 نسبتهای مالی. 68

2-3-14-1 نسبت نقدینگی. 69

2-3-14-1-1 نسبت سودهرسهم(EPS) 69

2-3-14-1-2 نسبت قیمت به سود هر سهم ( P/E) 70

2-3-14-1-3 سود تقسیمی هر سهم (DPS) 72

2-3-14-1-4 درصد سود تقسیمی. 72

2-3-16 پیشینه پژوهش… 74

2-3-16-1  تحقیقات انجام شده خارج از ایران. 74

2-3-16-2 تحقیقات انجام شده در داخل ایران. 76

فصل سوم : روش شناسی  تحقیق

3-1 مقدمه 78

3-2 روش پژوهش… 79

3-3 فرضیه های تحقیق. 79

3-4 جامعه آماری.. 80

3-5 نمونه آماری و روش نمونه گیری.. 81

3-6 روش گردآوری داده ها 82

3-6-1روش کتابخانه ای.. 82

عنوان                                                                                                                                                صفحه

3-6-2 روش اسنادی.. 82

3-7 روش ها و ابزار تحلیل داده ها 83

3-7-1 آزمون کولموگروف- اسمیرنف(ناپارامتری) 83

3-7-2 ضریب همبستگی. 83

3-7-3 آزمون معنی دار بودن r2 84

3-7-3-1 آزمون t 85

3-7-3-2 ضریب همبستگی جزئی. 86

3-8 علامات اختصاری متغیرهای پژوهش در جدول زیر ارائه شده است: 86

3-9 تعریف عملیاتی متغییر های پژوهش… 87

3-9-1 متغیر وابسته 87

3-9-1-1 هزینه سرمایه سهام عادی.. 87

3-9-2 متغیرهای مستقل. 88

3-9-2-1 نحوه محاسبه مدیریت سود مصنوعی. 88

3-9-2-2 مدیریت سود واقعی. 89

3-9-3 متغیرهای کنترلی. 92

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

4-1   مقدمه 94

4-2  یافته های توصیفی. 96

عنوان                                                                                                                                                صفحه

4-3  یافته های استنباطی. 97

4-3-1  آزمون کولموگروف –  اسمیرنوف(K – S) 98

4-3-2  آزمون همبستگی. 98

4-3-3   آزمون فرضیه فرعی اول پژوهش… 102

4-3-3   آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی اول پژوهش… 102

4-3-3-2   آزمون استقلال خطاها برای فرضیه فرعی اول پژوهش… 103

4-3-3-3   آزمون رگرسیون خطی فرضیه فرعی اول پژوهش… 103

4 – 3 – 4 آزمون فرضیه فرعی دوم پژوهش… 105

4-3-4-1آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی دوم پژوهش… 105

4-3-4-2 آزمون استقلال خطاها برای فرضیه فرعی دوم پژوهش… 106

4-3-4-2 آزمون رگرسیون خطی فرضیه فرعی دوم پژوهش… 107

4-3-5 آزمون فرضیه فرعی سوم پژوهش… 109

4-3-5-1 آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی سوم پژوهش… 109

4-3-5-2   آزمون استقلال خطاها برای فرضیه فرعی سوم پژوهش… 110

4-3-6   آزمون فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 113

4-3-6-1  آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 113

4-3-6-2   آزمون استقلال خطاها برای فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 114

4-3-6-3   آزمون رگرسیون خطی فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 115

عنوان                                                                                                                                                صفحه

4 – 4 خلاصه نتایج آزمون فرضیه های پژوهش… 117

4-5  خلاصه فصل. 118

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادهای تحقیق

5–1 مقدمه 120

5–2 تفاسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش… 121

5–2–1  تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی اول پژوهش… 121

5–2–2  تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی دوم پژوهش… 124

5–3  محدودیتهای پژوهش… 125

5–4  پیشنهادهای پژوهش… 127

5–4–1  پیشنهاد مبتنی بر نتایج پژوهش… 127

5–4–2  پیشنهاد برای پژوهش های آتی. 127

فهرست منابع و مآخذ

الف) منابع فارسی. 129

ب) منابع انگلیسی. 131

پیوست ها

پیوست الف) اسامی شرکتهای مورد مطالعه در پژوهش… 133

پیوست ب) خروجی SPSS. 135

 

فهرست جداول 

عنوان                                                                                                                                                صفحه

جدول) 3-1(: علامات اختصاری متغیرهای پژوهش… 86

جدول(1-4): علامات اختصاری متغیرهای پژوهش… 95

جدول(2 – 4 ):  شاخصهای آماری متغیرها 96

جدول(3-4): نتایج آزمون کولموگروف –  اسمیرنوف متغیرهای پژوهش… 98

جدول(4 – 4): نتایج آزمون همبستگی متغیرهای مستقل و وابسته. 99

جدول(5 – 4): نتایج آزمون همبستگی متغیرهای کنترل و وابسته. 100

جدول(6 – 4): آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی اول پژوهش… 102

جدول(7 – 4): خلاصه مدل رگرسیون فرضیه فرعی اول پژوهش… 104

جدول(8 – 4): تحلیل واریانس رگرسیون فرضیه فرعی اول پژوهش(ANOVA) 104

نگاره(9 – 4): جدول ضرایب رگرسیون فرضیه فرعی اول پژوهش… 104

جدول(10 – 4): آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی دوم پژوهش… 106

جدول(12 – 4): خلاصه مدل رگرسیون فرضیه فرعی دوم پژوهش… 107

جدول(13 – 4): تحلیل واریانس رگرسیون فرضیه فرعی دوم پژوهش(ANOVA) 108

نگاره(14 – 4): جدول ضرایب رگرسیون فرضیه فرعی دوم پژوهش… 108

جدول(15 – 4): آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی سوم پژوهش… 110

جدول(17 – 4): خلاصه مدل رگرسیون فرضیه فرعی سوم پژوهش… 111

جدول(18 – 4): تحلیل واریانس رگرسیون فرضیه فرعی سوم پژوهش(ANOVA) 112

نگاره(19 – 4): جدول ضرایب رگرسیون فرضیه فرعی سوم پژوهش… 112

جدول(20 – 4): آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 114

عنوان                                                                                                                                                صفحه

جدول(22 – 4): خلاصه مدل رگرسیون فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 115

جدول(23 – 4): تحلیل واریانس رگرسیون فرضیه فرعی چهارم پژوهش(ANOVA) 116

نگاره(24 – 4): جدول ضرایب رگرسیون فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 116

جدول(25 – 4): خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها 117

جدول(1): اسامی شرکتهای مورد مطالعه در پژوهش… 133

 

1-1 مقدمه

درسالهای اخیر در حوزه تحقیقات حسابداری، موضوع مدیریت سود مورد توجه محققان قرارگرفته است. مدیریت سود عبارت از مداخله هدفمند در فرایندگزارشگری مالی با توجه به محدودیتهای اصول پذیرفته شده حسابداری برای به دست آورد سطح موردا نتظار سود است. با توجه به مقاصد مدیریت، مدیریت سود میتواند به صورت افزایش، کاهش یا هموارکردن سود گزارش شده باشد. دلایل احتمالی زیادی برای مدیریت سود وجود دارد. برای مثال، اگر شرکتی سود با ثباتی گزارش کند، سهامداران احساس اطمینان بیشتری خواهندکرد، مدیریت سود تاثیر مطلوبی بر ارزش سهام و هزینه سرمایه دارد، یا سهامداران اطلاعات بیشتری از اعلام سود به دست خواهند آورد. بنابراین، با توجه به اهمیت سود و محتوای اطلاعاتی بالایی که سود دارد مدیران همواره در تلاشند که  در راستای اهداف خاصی که دنبال می کنند، مبلغ سود گزارش  شده را دستکاری نمایند.

تاکنون اثر مدیریت سود بر روی متغییرهای گوناگونی بررسی شده است که در این پژوهش اثر مدیریت سود واقعی و مدیریت سود مصنوعی بر هزینه سرمایه سهام عادی بررسی می شود.

1-2 بیان مسئله

با رشد امورتجاری و بازرگانی در دنیای امروز و تخصصی شدن اداره شرکت ها، مدیریت از مالکیت جدا شده و اداره ی شرکتها، چه به صورت تجارت داخلی و چه به صورت تجارت بین المللی به مدیران حرفه ای و آگاه به مسائل پیچیده اقتصادی و مالی سپرده شد. مالکان، ثروت خود را در اختیار مدیران قرار دادند و به منظور تصمیم گیری در مواردی همچون حفظ یا فروش سرمایه گذاریها و ارزیابی وظیفه مباشرت مدیران به منظور انتخاب مجدد یا جایگزینی آنان، خواهان حسابدهی مدیریت از طریق ارائه اطلاعات و پاسخگوئی در قبال عملکرد خود می باشند. (پور حیدری و همتی، 1383). در این مسیر، اطلاعات حسابداری بخش عظیمی از نیازهای اطلاعاتی تصمیم گیرندگان را تأمین می سازد. بیشتر اطلاعات حسابداری در صورت های مالی اساسی منعکس می شود و اکثر قریب به اتفاق نیاز اطلاعاتی تصمیم گیرندگان از جمله صاحبان سرمایه، سرمایه گذاران بالقوه، اعتباردهندگان، تحلیل گران مالی و سایر استفاده کنندگان با بهره گرفتن ازصورتهای مالی تحقق می پذیرد. یکی از صورت های مالی اساسی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد، گزارش سود و زیان می باشد. این گزارش منعکس کننده ی عملکرد واحد تجاری در یک دوره مالی است. مدیران واحدهای تجاری به دلایل مختلف می کوشند تا از طریق کاربرد روش های گوناگون حسابداری، سود دوره مالی را در راستای تأمین سیاست ها و اهداف خود، تغییر دهند.

نظریه ها و شواهد نشان می دهد که نگرانی مدیران درباره عملکرد فعلی خود، سبب می شود که در دستکاری سودهای دوره جاری انگیزه داشته باشند (پائولز و همکاران[1] ، 2004؛ رودریگز پرز و وان همن[2] ، 2009). این نزدیک بینی مدیریت از آنجا ناشی می شود که سرمایه گذاران خارجی و تحلیل گران معمولاً زمانی که انتظارات خود را درباره سودهای آتی شکل می دهد به سودهای دوره جاری متکی می شوند و انواع مختلفی از تعهدات قراردادی ( مانند قرارداد طرح پاداش و قراردادهای بدهی) در بسیاری از موارد به سودهای دوره جاری مرتبط می باشد. تاجاییکه مدیران با تقویت عملکرد فعلی مانند قیمت سهام انگیزه دارند تا سودهای دوره جاری را از طریق استقراض سودهای آتی برای استفاده در دوره جاری، بیشتر نشان دهند (کیم و سوهن ، 2013). سودهای دوره جاری می تواند به دو طریق مدیریت شوند: ابتدا، مدیران می توانند سودهای گزارش شده را از طریق انتخاب اقلام تعهدی اختیاری تحت اصول کلی پذیرفته شده حسابداری دستکاری کنند. دستکاری اقلام تعهدی اختیاری معمولاً در پایان سال مالی زمانی که فعالیت های عملیاتی واقعی کامل می شود، رخ می دهد. در حالی که مدیریت سود واقعی بطور مستقیم بر میزان اقلام تعهدی اختیاری تاثیر دارد آن بطور مستقیم جریانهای نقدی را تحت تاثیر قرار نمی دهد. دوم، مدیران می توانند سودهای گزارش شده را از طریق تحریف فعالیت های واقعی، دستکاری کنند. بطور ویژه، آنها می توانند زمانبندی و مقیاس فعالیت های واقعی همچون تولید، فروش، سرمایه گذاری و فعالیت های تامین مالی را در طول دوره حسابداری برای دستیابی به اهداف خود، تغییر دهند. برای مثال، سودهای گزارش شده می توانند بطور موقت با تسریع زمان تولید و فروش، از طریق کاهش هزینه های اختیاری و یا با به تعویق انداختن زمان رویدادها، افزایش یابد. مطابق تحقیقات روی چودهری (2006)، این فعالیت های مدیریت در عملیات واقعی که نوعی انحراف از شیوه های عادی تجاری با هدف اولیه دستکاری سودهای دوره جاری می باشد، به عنوان مدیریت سود واقعی نامیده می شود. او بیان می کند که اگرچه این گونه انحرافات در عملیات شرکت در رسیدن به اهداف گزارشگری مالی به مدیر کمک می کنند، لیکن ارزش شرکت را افزایش نمی دهد. روش های دستکاری فعالیت های واقعی مانند کاهش قیمت فروش محصولات به منظور افزایش فروش و یا کاهش مخارج اختیاری در بحران های اقتصادی، از جمله رو شهای بهینه ای هستند که به مدیران کمک می کنند. ولی اگر مدیران به صورت گسترده و غیرعادی به استفاده از روش های مذکور علاقه نشان دهند، در واقع آنها به مدیریت واقعی سود تمایل دارند و وجود سرمایه گذاران خبره و آگاه دستکاری فعالیت های واقعی را محدود می کنند. بنابراین اگرچه مدیران با انجام چنین فعالیت هایی می توانند به سودهای موردنظرشان در کوتاه مدت دست یابند لیکن آن ها در بلندمدت نخواهند توانست ارزش شرکت را افزایش دهند.

کیم و سوهن1 (2013)، بیان می کنند که فعالیت های در جهت مدیریت سود واقعی به دو دلیل هزینه سرمایه را افزایش می دهد. ابتدا، مدیریت سود واقعی یک جنبشی را در سودهای گزارش شده ایجاد می کند به این خاطر که نه تنها اقلام تعهدی اختیاری تحت تاثیر قرار می گیرنذ بلکه جریان های نقدی از طریق دستکاری در فعالیت های مربوط به عملیات واقعی تحریف می شوند. دوم، کشف و شناسایی مدیریت سود واقعی نسبت به مدیریت سود مصنوعی مشکل تراست. در نتیجه مدیریت سود واقعی ممکن است از طریق مکانیزم های حاکمیتی خوب محدود نشود (جاقی و همکاران ، 2009). لامبرت و همکاران 2(2007)، پیشنهاد می کنند که سرمایه گذاران خارجی نرخ بازده بالایی برای شرکت

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

فصل اول :کلیات تحقیق

1-1- مقدمه……………………… 2

1-2- بیان مساله تحقیق……….. 3

1-3 -اهداف تحقیق……………. 5

1-4 -سؤالات تحقیق………….. 5

1- 5 -فرضیات تحقیق………… 6

1-6- مدل مفهومی تحقیق……. 6

1-7-قلمرو زمانی تحقیق……… 6

1-8- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تحقیق……………… 8

 

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق

2-1- مقدمه……………………. 11

2-2- تجزیه و تحلیل صورتهای مالی………………………………. 12

2-3- تعریفی از تجزیه وتحلیل صورتهای مالی………………… 12

2-4-انواع تجزیه و تحلیل صورتهای مالی………………… 13

2-5-تجزیه و تحلیل صورتهای مالی توسط تحلیل گران …………………………………………………………………….13

2-6- نسبتهای مالی………….. 14

2-6-1- طبقه بندی نسبتهای مالی………………………………. 16

2-6-2-نسبتهای نقدینگی کوتاه مدت و فعالیت:……………….. 16

2-6-3-نسبتهای ساختار سرمایه و توان واریز نمودن به موقع بدهیهای بلند مدت:…………… 18

2-6-4- نسبتهای بازدهی سرمایه گذاری:………………………….. 20

2-6-5- نسبتهای عملکرد عملیاتی:…………………………. 24

2-6-6-نسبتهای بازدهی دارائیها:……………………………………. 25

2-7- ارزش افزوده اقتصادی 25

2-7-1-مزایای استفاده از ارزش افزوده اقتصادی (EVA):….. 32

2-7-2-ارزش افزوده اقتصادی و اثرات مدیریتی:………………… 41

2-7-3-دلایل اهمیت ارزش افزوده اقتصادی:……………….. 45

2-8-پیشینه تحقیق:…………… 46

2-8-1-تحقیقات انجام شده در خارج کشور……………………. 50

2-8-2-تحقیقات انجام شده در ایران………………………………. 55

 

 

فصل سوم روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه……………………. 42

3-2) روش پژوهش………….. 43

3-3) جامعه آماری پژوهش… 43

3-4- روش های گردآوری داده ها……………………………………. 43

3-5- فرضیه های تحقیق…… 43

3-6- روش تجزیه و تحلیل.. 44

3-7-مراحل انجام تجزیه و تحلیل رگرسیون………………. 44

3-8-تجزیه وتحلیل همبستگی 44

3-9-نسبتهای مورد استفاده در این تحقیق………………………. 46

 

فصل چهارم تجزیه وتحلیل داده ها

4-1- مقدمه……………………. 56

4-2- آمار توصیفی………….. 56

4-3- آزمون معنادار بودن رگرسیون………………………… 58

4-4- آزمون معنادار بودن ضرایب………………………….. 59

4-5- آزمون پیش فرض‌های استفاده از مدل رگرسیون……. 60

4-5-1 آزمون دوربین- واتسون……………………………………. 61

4-5-2 آزمون هم‌خطی……… 62

4-5-3 بررسی نرمال بودن خطاها……………………………. 62

4-5-4 آزمون نرمال بودن کلموگروف- اسمیرنوف…….. 63

4-6-5 آزمون فرضیه‌های تحقیق……………………………………. 64

 

فصل پنجم نتیجه گیری وپیشنهادات

5-1- مقدمه……………………. 77

5-2-خلاصه تحقیق………….. 77

5-3) تفسیر نتایج……………… 79

5-4-پیشنهادات تحقیق……… 80

5-4-1) پیشنهادهای کاربردی 80

5-4-2- سایر پیشنهادات…… 81

5-5- محدودیت های تحقیق: 81

 

منابع و ماخذ

منابع فارسی. ………………….. 83

منابع انگلیسی………………….. 85

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

جدول شماره2-1: نسبتهای مالی……………………………………. 51

جدول ‏4–1: آماره توصیفی متغیرهای تحقیق………………. 58

جدول ‏4–2: ماتریس همبستگی متغیرهای تحقیق………………. 59

جدول ‏4–3: نتایج حاصل از آزمون معناداری مدل رگرسیون……………………………………. 60

جدول ‏4–4: نتایج حاصل از آزمون معناداری ضرایب…….. 61

جدول ‏4–5: نتایج حاصل از آزمون هم‌خطی………………… 62

جدول ‏4–7: نتایج آزمون رگرسیون………………………… 64

                                                                             

 

 

 

1-1-مقدمه

سودآوری شرکتها همواره مورد توجه مدیران، صاحبان شرکتها (سهامداران بالفعل)، سرمایه‌گذاران (سهامداران بالقوه)، اعتبار دهندگان مالی (بانکها و موسسات مالی)، بستانکاران و… می باشد. طرق مختلف برای ارزیابی سودآوری شرکتها تا به حال بکار رفته است. یکی از آنها نسبتهای مالی است که از اوایل قرن بیستم برای پیش بینی ورشکستگی شرکتها و همچنین ارزیابی و برآورد سود مورد استفاده قرار گرفته است. در این تحقیق سعی شده است که با بهره گرفتن از نسبتهای مالی بتوان دورنمای وضعیت شرکتها از نظر سودآوری برای افراد ذینفع اعم از صاحبان شرکتها، سرمایه گذاران، اعتباردهندگان مالی، بستانکاران و بخصوص برای مدیران و… ارائه گردد تا صاحبان(سهامداران) نسبت به نگهداری یا فروش سهام خود و سرمایه گذاران (سهامداران بالقوه) نسبت به خرید یا عدم خرید سهام شرکت اقدام نمایند و همچنین اعتباردهندگان و بستانکاران نسبت به دادن اعتبار و یا برگشت سرمایه خود تا حدی اطمینان حاصل کنند. در تمام موارد. تصمیم گیری مربوط به‌اینده است. تصمیم گیری مناسب و منطقی نیازمند اطلاعات دقیق ومربوط و صحیح است می‌باشد تا افراد با اخذ تصمیم به نتایج مورد انتظار دسترسی پیدا کنند. یکی از وظایف اصلی مدیران تصمیم گیری است تا سازمان بتواند در آینده به اهداف خود نائل گردد. در شرکتهای انتفاعی یکی از مهمترین اهداف سودآوری شرکت یا به عبارتی به حداکثر رسانیدن سود است. بنابراین پیش بینی سودآوری به انواع تصمیم گیری‌های مدیر در ارتباط با سودآور نمودن شرکت کمک قابل توجهی خواهد کرد.

 

1-2- بیان مساله تحقیق

مقایسه نسبت‌های مالی شرکت‌ها با نسبت‌های متوسط صنعت یک روش رایج برای تحلیل عملکرد یک شرکت است. از دیرباز مشخص شده است که نسبت‌های مالی شرکتهای عضو یک صنعت به دلیل نیروهای رقابتی به میانگین‌های آن صنعت گرایش دارد. این مفهوم مبتنی بر این تصور است که میانگین‌های صنعت نشان دهنده ی نوعی ساختار عملیاتی بهینه است. بر این اساس تحلیلگران مالی میانگین صنعت را معیار مناسبی برای قضاوت در مورد یک شرکت می‌دانند. (پالپو، هیلی، برنارد، 2000). با این وجود اگر چه استفاده از شاخص‌های صنعت یک روش رایج در عمل است، اکثر پژوهش‌های دانشگاهی انجام گرفته درباره ” گرایش به میانگین ” نسبت‌های سودآوری، آشکارا بر این فرض بوده اند که یک شاخص عمومی در اقتصاد وجود دارد که نسبت‌های سودآوری کلیه شرکتها را با آن معیار می‌توان ارزیابی نمود (بروکس و باکمستر 1976 ؛ فریمن، اوهلسن و پنمن1982؛ پنمن 1991؛ لایپ و کورمندی 1994؛ فاما وفرنچ 2000 ؛ نیسیم و پنمن 2001) لذا نتایج این پژوهش‌ها در انطباق با تئوری اقتصاد بر این تصور تاکید کرده اند که بر اثر رقابت، بازده سرمایه‌گذاری در کلیه صنایع به یک نرخ برابر گرایش دارد و از این جهت تعدیل نسبت‌های سودآوری بر اساس صنعت را غیر مفید می‌دانند. بر این اساس می‌توان پیش بینی کرد که اگرچه معیارهای سودآوری همچون بازده خالص دارایی‌های عملیاتی (RNOA)به یک شاخص‌های عمومی، در کل اقتصاد گرایش دارد. با این حال اجزای نسبت (RNOA) براساس تحلیل دوپانت (نسبت گردش دارایی‌های عملیاتی۲ (ATO ) و نسبت حاشیه سود۳ (PM ) )لزوما به میانگین‌های این نسبت‌ها در کل اقتصاد گرایش نخواهند داشت. یک دلیل این تفاوت مرتبط به‌این است که، صنایع مختلف ساختار عملیاتی ویژه‌ای دارند که موجب می‌شود نسبت‌ها ی مالی آنها در یک گروه صنعتی طبقه بندی شود.

همچنین پژوهش‌های پیشین (وایت، سوندی و فراید 1998 ص190)و(نیسیم و پنمن 2001) نشان می‌دهند که یک رابطه منفی بین نسبت‌ها ی گردش دارایی‌ها و نسبت حاشیه سود وجود دارد که نشان می‌دهد اگر چه اکثر صنایع نرخ RNOA مشابهی دارند، این نسبت برای آنها با ترکیب معکوسی از نسبت حاشیه سود ( PM ) و نسبت گردش دارایی‌های عملیاتی (ATO ) بدست آمده است. بنابر این می‌توان گفت اگر چه نسبت RNOA یک شرکت ممکن است به میانگین آن در کل اقتصاد گرایش داشته باشد، نسبت‌های حاشیه سود و گردش دارایی‌های عملیاتی آن شرکت به احتمال قوی به شاخص‌های صنعت گرایش بیشتری خواهد داشت(وایت؛ سوندهی و فرید1998).

بر این اساس پرسش اصلی این تحقیق این است که‌ایا دو نسبت حاشیه سود و گردش دارایی‌های عملیاتی همبستگی قوی تری با میانگین آنها در کل اقتصاد دارد یا خیر و آیا میانگین صنعت این نسبت‌ها می‌تواند معیار و شاخص مناسب تری نسبت به میانگین این نسبت‌ها در کل اقتصاد باشد. همچنین پژوهش حاضر بر آن است تا به‌این پرسش پاسخ دهد آیا استفاده از شاخص‌های صنعت در کنار تحلیل دوپانت، پیش‌بینی بازده خالص دارایی‌های عملیاتی آتی را بهبود خواهد بخشید؟ بر این اساس در این تحقیق نسبت‌های حاشیه سود و گردش دارایی‌های عملیاتی هر شرکت بر اساس میانگین‌های صنعت به دو جزء میانگین صنعت و جز غیر عادی تقسیم می‌شوند. همانطوری که پیش تر اشاره شد نسبت‌های مالی در یک صنعت گرایش به میانگین‌های آن صنعت دارد. پس با کم کردن میانگین‌های صنعت از نسبت‌های حاشیه سود و گردش دارایی‌های عملیاتی جزء غیر عادی این نسبت‌ها حاصل می‌شود

د – اهمیت و ضرورت انجام تحقیق (شامل اختلاف نظرها و خلاءهای تحقیقاتی موجود، میزان نیاز به موضوع، فواید احتمالی نظری و عملی آن و همچنین مواد، روش و یا فرایند تحقیقی احتمالاً جدیدی که در این تحقیق مورد استفاده قرار می‏گیرد:

یکی از موضوعات مهم پیش بینی سودآوری آتی شرکت‌های پذیرفته شده است. پیش بینی سودآوری موضوع بسیار مهمی است که ذهن تحلیل گران مالی را به خود معطوف ساخته است. یکی از تکنیک‌های تجزیه و تحلیل مالی که تحلیل گران در این زمینه از آن بهره می‌گیرند تکنیک استفاده از نسبت‌های مالی است که از میان کلیه نسبت‌های مالی نسبت‌های سود آوری از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. از این رو تصور می‌شود نسبت فعالیت و نسبت سودآوری ارتباط زیادی برای پیش بینی سودآوری آتی شرکت‌ها داشته باشد.

 

 

1-3- اهداف تحقیق

اهداف تحقیق را می‌توان به شرح زیر خلاصه نمود:

• کمک به سرمایه گذاران. صاحبان شرکتها( سهامداران). اعتبار دهندگان مالی. بستانکاران و… در جهت تعین ارزش شرکت با بهره گرفتن از پیش بینی وضعیت سودآوری شرکت.
• کمک به مدیران در جهت انجام وظایف خود و ارزیابی وضعیت شرکت از طریق پیش بینی سودآوری شرکت و همچنین یاری رساندن به آنها برای تصمیم‌گیری مناسب.
• تشخیص و معرفی نسبتهای مالی موثردر ارزیابی سودآوری شرکتها (کاهش نسبتها به تعداد اندک) تا از این طریق مدیران و افراد ذینفع برای تجزیه و تحلیل وضعیت مالی شرکت ناچار به محاسبه تعداد زیادی از نسبتهای مالی نباشند.

 

1-4- سوالات تحقیق

سؤال اصلی تحقیق: آیا بین نسبتهای مالی و قابلیت سودآوری رابطه معناداری وجود دارد؟

سؤالات فرعی تحقیق:

آیا بین نسبت سود خالص به فروش و قابلیت سودآوری رابطه معناداری وجود دارد؟

آیا بین نسبت سود عملیاتی به فروش و قابلیت سودآوری رابطه معناداری وجود دارد؟

آیا بین نسبت سود خالص به متوسط دارائیها و قابلیت سودآوری رابطه معناداری وجود دارد؟

آیا بین نسبت بازده حقوق صاحبان سهام و قابلیت سودآوری رابطه معناداری وجود دارد؟

 

1-5-فرضیات تحقیق:

فرضیه اصلی: بین نسبتهای مالی و قابلیت سودآوری رابطه معناداری وجود دارد.

فرضیات فرعی:

• بین نسبت سود خالص به فروش و قابلیت سودآوری رابطه معناداری وجود دارد.
• بین نسبت سود عملیاتی به فروش و قابلیت سودآوری رابطه معناداری وجود دارد.
• بین نسبت سود خالص به متوسط دارائیها و قابلیت سودآوری رابطه معناداری وجود دارد.
• بین نسبت بازده حقوق صاحبان سهام و قابلیت سودآوری رابطه معناداری وجود دارد.

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                            صفحه

فصل اول :کلیات پژوهش

• مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………. 2
• بیان مسأله ……………………………………………………………………………………………………………………… 3
• اهمیت و ضرورت تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 6
• اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-4-1 اهداف علمی …………………………………………………………………………………………………………………… 7

1-4-2 اهداف کاربردی ………………………………………………………………………………………………………………. 7

• سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….. 8
• فرضیه های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………….. 9
• قلمرو تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………… 10
• جامعه و نمونه آماری …………………………………………………………………………………………………….. 10
• روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………… 11
• روش گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………… 11
• تعاریف مفهومی واژه ها ………………………………………………………………………………………………… 11
• خلاصه فصل…………………………………………………………………………………………………………………. 13

فصل دوم: ادبیات ، چارچوب نظری و پیشینه پژوهش

2-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

2-2 عملکرد واحد تجاری  ……………………………………………………………………………………………………….. 15

2-2-1 معیارهای اندازه گیری عملکرد ………………………………………………………………………………………… 17

2-2-2 روش های ارزیابی عملکرد مالی ……………………………………………………………………………………… 19

2-2-3 نسبت Q توبین ……………………………………………………………………………………………………………… 21

2-2-3-1 ویژگی های نسبت Q توبین ……………………………………………………………………………………….. 25

2-2-3-2 انواع نسبت Q توبین ………………………………………………………………………………………………….. 27

2-2-3-3 بررسی ارتباط Q توبین و عملکرد مالی ………………………………………………………………………… 31

2-3 جریان نقد آزاد ………………………………………………………………………………………………………………….. 33

2-3-1 اهمیت جریان نقد آزاد …………………………………………………………………………………………………… 33

2-3-2 تعریف جریان نقد آزاد……………………………………………………………………………………………………. 37  

2-3-2-1 تعریف جریان نقد آزاد از دیدگاه جنسن ………………………………………………………………………. 39

2-3-2-2  تعریف جریان نقد آزاد از دیدگاه لن و پلسن ……………………………………………………………….. 39

2-3-3 مدل های تعیین جریان های نقد آزاد ……………………………………………………………………………….. 39

2-3-3-1 مدل جنسن برای محاسبه جریان وجوه نقد آزاد ………………………………………………………………40

2-3-3-2 سایر مدل ها برای محاسبه جریان وجوه نقد آزاد به عنوان معیارهای جایگزین برای مدل جنسن………………………………………………………………………………………………………………………………………. 40

2-3-3-2-1 مدل لن و پلسن……………………………………………………………………………………………………… 41   

2-3-4 کاربردهای جریان نقد آزاد ……………………………………………………………………………………………… 42 

2-3-4-1 کاربرد جریان وجوه نقدآزاد از دیدگاه سهامداران و تحلیل گران ……………………………………… 42   

2-3-4-2 کاربرد جریان وجوه نقدآزاد از دیدگاه مدیران واحد تجاری ……………………………………………. 45 

2-3-5 جریان وجوه نقد آزاد و مشکلات نمایندگی ناشی از آن ……………………………………………………… 46

2-4 ساختار سرمایه ………………………………………………………………………………………………………………….. 49

2-4-1 تعریف ساختار سرمایه …………………………………………………………………………………………………… 49

2-4-2 نظریه های مربوط به ساختار سرمایه ………………………………………………………………………………… 51

2-4-2-1 رویکرد سنتی ……………………………………………………………………………………………………………. 55

2-4-2-2 نظریه مودیلیانی و میلر ……………………………………………………………………………………………….. 56

2-4-2-3 نظریه توازن ……………………………………………………………………………………………………………… 58

2-4-2-4 نظریه توازن ایستا ………………………………………………………………………………………………………. 59

2-4-2-5 نظریه توازن پویا ……………………………………………………………………………………………………….. 60

2-4-2-6 نظریه سلسه مراتب ……………………………………………………………………………………………………. 61

2-4-3 انواع ساختار سرمایه ………………………………………………………………………………………………………. 66

2-4-3- 1 مزایای استفاده از بدهی در تأمین مالی ………………………………………………………………………… 67

2-4-3- 2 معایب استفاده از بدهی در تأمین مالی …………………………………………………………………………. 68

2-4-4 اهمیت ساختار سرمایه ……………………………………………………………………………………………………. 69

2-4-5 عوامل مرتبط با ساختار سرمایه ………………………………………………………………………………………….71

2-4-5-1 عوامل داخلی ……………………………………………………………………………………………………………. 73      

2-4-5-1 عوامل خارجی ………………………………………………………………………………………………………….. 74      

2-5  تنوع ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

2-5-1 تعریف تنوع ………………………………………………………………………………………………………………….. 76     

2-5-2 تنوع محصول ……………………………………………………………………………………………………………….. 77         

2-5-3 تنوع مرتبط و تنوع غیر مرتبط …………………………………………………………………………………………. 78

2-5-4 انگیزه های بکارگیری تنوع ……………………………………………………………………………………………… 79      

2-5-5 معیارهای موجود برای اندازه گیری تنوع ………………………………………………………………………….. 82

2-5-6 طبقه ­بندی استاندارد بین ­المللی صنعتی ازهمه فعالیت­های اقتصادی(ISIC) …………………………….. 86

2-6 مبانی نظری تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………. 87

2-7 مدل مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………………………………….. 92

2-8 پیشینه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………. 93

2-8-1 مطالعات خارجی ………………………………………………………………………………………………………….. 93

2-8-2 مطالعات داخلی ……………………………………………………………………………………………………………. 99

2-9 خلاصه فصل ………………………………………………………………………………………………………………….. 103

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………. 105

3-2 روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………….. 106

3-3 فرضیه های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………….. 106

3- 4 قلمرو تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………. 108

3- 5 جامعه و نمونه آماری تحقیق …………………………………………………………………………………………… 108

3-6 روش گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………………………………. 110

3-7 تعریف عملیاتی متغیرها …………………………………………………………………………………………………… 110

3- 8 مدل های آزمون فرضیه ها ………………………………………………………………………………………………. 114

3-9 روش تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………………………………… 115

3-9-1 تحلیل توصیفی داده …………………………………………………………………………………………………….. 115

3-9-2 آزمون همبستگی …………………………………………………………………………………………………………. 116

3-9-3 مدل های رگرسیون …………………………………………………………………………………………………….. 116

3-10 آزمون های آماری …………………………………………………………………………………………………………. 117

3-10-1 آزمون های مفروضات اساسی رگرسیون خطی ……………………………………………………………… 117

3-10-2 آزمون های مرتبط با روابط متغیرها………………………………………………………………………………. 118 

3-11 آزمون ساختار داده ها ……………………………………………………………………………………………………. 118

3-12 خلاصه فصل ………………………………………………………………………………………………………………….119

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4- 1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….121

4-2 آمار توصیفی …………………………………………………………………………………………………………………….122

4-3 آزمون همبستگی ………………………………………………………………………………………………………………124

4-4 آزمون فرضیه های تحقیق  …………………………………………………………………………………………………126

4- 4-1 نتایج آزمون فرضیه های اول ، دوم و سوم ( متغیرهای موثر بر عملکرد)……………………………. 126

4-4-2 نتایج آزمون فرض های اساسی رگرسیون خطی مدل  3- 1 ……………………………………………….126

4-4-3 نتایج آزمون روابط مدل 3- 1 ………………………………………………………………………………………..128

4- 4- 4 نتایج آزمون فرضیه چهارم ( جریان نقد آزاد – ساختار سرمایه )………………………………………..130

4-4-5 نتایج آزمون فرض های اساسی رگرسیون خطی مدل  3- 2 ………………………………………………132

4-4-6 نتایج آزمون روابط مدل  3- 2  ………………………………………………………………………………………132

4- 4-7 نتایج آزمون فرضیه پنجم (ساختار سرمایه –  متنوع سازی) ……………………………………………….134

4-4-8 نتایج آزمون فرض های اساسی رگرسیون خطی مدل  3- 3 ……………………………………………….134

4-4-9 نتایج آزمون روابط مدل  3- 3 ……………………………………………………………………………………….135

4- 4-10 نتایج آزمون فرضیه ششم ( متنوع سازی- جریان نقد آزاد) ……………………………………………..137

4- 5 خلاصه فصل …………………………………………………………………………………………………………………..138

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………140

5-2 خلاصه موضوع و روش تحقیق ………………………………………………………………………………………….141

5-3 خلاصه نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها ………………………………………………………………………………142

5- 3-1 نتایج حاصل از آزمون فرضیه های اول ، دوم و سوم…………………………………………………………142

5- 3-2 نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم ………………………………………………………………………………143

5- 3-3 نتایج حاصل از آزمون فرضیه پنجم ………………………………………………………………………………..143

5- 3-4 نتایج حاصل از آزمون فرضیه ششم ………………………………………………………………………………..143

5- 4 مقایسه نتایج تحقیق با نتایج  تحقیقات مشابه ………………………………………………………………………144

5-5 محدودیت های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………145

 

5- 6 پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………146

5-6-1 پیشنهادهای کاربردی …………………………………………………………………………………………………….146

5- 6- 2 پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی ……………………………………………………………………………………146

5- 7 خلاصه فصل …………………………………………………………………………………………………………………..147

منابع ومآخذ

منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………………………………………149

منابع انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………….153

پیوستها

پیوست الف – لیست شرکتها …………………………………………………………………………………………………….158

پیوست ب –  جداول و نمودارهای آمار توصیفی………………………………………………………………………….159

پیوست ب – 1 جدول آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………159

پیوست ب – 2 جداول و نمودارهای آمار توصیفی مدل اول …………………………………………………………160

پیوست ب – 3 جداول و نمودارهای آمار توصیفی مدل دوم …………………………………………………………163

پیوست ب – 4 جداول و نمودارهای آمار توصیفی مدل سوم ………………………………………………………..166

پیوست ب – 5 جداول و نمودارهای آمار توصیفی مدل چهارم ……………………………………………………..168

پیوست ج – جدول آزمون همبستگی …………………………………………………………………………………………169

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                            صفحه

جدول 4-1 نتایج آمار توصیفی متغیرها ……………………………………………………………………………………….122

جدول 4-2 نتایج آزمون همبستگی……………………………………………………………………………………………..125

جدول 4-3 نتایج آزمون هم خطی بین متغیرهای مستقل………………………………………………………………..128

جدول 4-4 نتایج آزمون چاو …………………………………………………………………………………………………….129

جدول 4- 5 نتایج آزمون فرضیه های اول ، دوم و سوم (عوامل موثر بر عملکرد )…………………………….129

جدول4-6 نتایج آزمون هم خطی بین متغییرهای مستقل( مدل جریان نقد آزاد –  ساختار سرمایه) …….131

جدول 4-7 نتایج آزمون چاو …………………………………………………………………………………………………….132

جدول 4-8 نتایج آزمون هاسمن ………………………………………………………………………………………………..132

جدول4- 9 نتایج آزمون فرضیه چهارم (جریان نقد آزاد –  ساختار سرمایه ) ……………………………………133

جدول4-10 نتایج آزمون هم خطی بین متغیرهای مستقل( مدل ساختار سرمایه – متنوع سازی) …………134

جدول 4-11 نتایج آزمون چاو …………………………………………………………………………………………………..134

جدول 4- 12 جدول نتایج آزمون فرضیه پنجم ( ساختار سرمایه – متنوع سازی ) ……………………………136

جدول 4- 13 نتایج آزمون فرضیه ششم ( متنوع سازی – جریان نقد آزاد ) ……………………………………..137

جدول 4- 14 خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها ………………………………………………………………………………138

 

 

 

فهرست نمودارها و شکل ها

عنوان                                                                                                                            صفحه

شکل 2-1 انواع شاخص های عملکرد ………………………………………………………………………………………….18

نمودار 2-1 رابطهQ  توبین با عملکرد …………………………………………………………………………………………..32

شکل 2-2 مدل مفهومی ……………………………………………………………………………………………………………..92

نمودار 4-1 توزیع فراوانی خطاهای مدل 3-1 ……………………………………………………………………………..127

نمودار 4-2 توزیع فراوانی خطاهای مدل 3-2 ……………………………………………………………………………..131

نمودار 4-3 توزیع فراوانی خطاهای مدل 3-3 …………………………………………………………………………….134

 

1-1 مقدمه

حسابداری به منظور جواب گویی به نیاز های انسان بوجود آمده است. شرایط اجتماعی اقتصادی و سیاسی محیط حسابداری به تناسب زمان متفاوت بوده است در نتیجه هدفهای حسابداری و روش های آن نیز متناسب با تغییر در شرایط محیطی دگرگون شده است. با گذشت زمان و به موازات گسترش فعالیتهای اقتصادی و افزایش پیچیدگی آن، هدف و روش های حسابداری به منظور جواب گویی به نیاز های اطلاعاتی توسعه یافته است. جنبه ها و ویژگی های مختلف شرکتها بنا به دلایل گوناگون همانند سرمایه گذاری، اعتباردهی و غیره به شیوه های متفاوتی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با گسترش بازارهای سرمایه و بزرگتر شدن شرکتها چه در ابعاد محلی و چه در ابعاد بین المللی نیاز به این نوع تحقیقات(بازارسرمایه) را پیش از گذشته به وجود آورده است. بطور مثال در ایران با آغاز فرایند خصوصی سازی طبق اصل 44 قانون اساسی، شاهد رشد و توسعه بازار سرمایه و ورود گسترده سرمایه گذاران به این بازار هستیم. واضح است که اگر ساز و کارهای این مهم به درستی ایفای نقش نکنند این سیاست خوش آتیه به گرفتاری های دچار خواهد شد که به اقتصاد نیز لطمه وارد خواهد کرد . لذا ارائه راهکارهای کاربردی در خصوص تجزیه و تحلیل شرکت ها به سرمایگذاران، اعتبار دهندگان و تحلیل گران می تواند سبب    تصمیم گیری بهتر آنها شود. در این تحقیق چهار جنبه از هرشرکت را به عنوان مهمترین جنبه های آن مورد بررسی قرار می دهیم.

  در تحقیق حاضر به بررسی روابط بین معیار های عملکرد مالی، جریان نقدآزاد، ساختار سرمایه و متنوع سازی مرتبط و غیر مرتبط خواهیم پرداخت که هرکدام نماینده یک وجه از شرکت هستند. عملکرد مالی شرکت یکی از عوامل مهمی که اغلب اعتبار دهندگان ، سرمایگذران ، مدیران و سایر فعالان اقتصادی می توانند به آن توجه کنند است به عبارت دیگر عملکرد مالی شرکت ، حاصل فعالیت ها و بازده سرمایگذاری های آن در یک دوره معین است. جریان نقدی آزاد هم بعنوان یکی از معیارهایی که برای مقایسه و تجزیه و تحلیل سلامت مالی و ارزیابی عملکرد مدیران شرکتها می باشد حائز اهمیت است  . همچنین تصمیم گیری در مورد ساختار سرمایه به معنی نحوه تامین مالی شرکت همچون سایر تصمیمات مدیران مالی برروی ارزش شرکت تاثیر گذار است و به عنوان مهم ترین پارامتر و موثر بر ارزشگذاری و جهت گیری بنگاه های اقتصادی در بازارهای سرمایه مطرح شده است .

 از سویی در جهان امروز با توجه به شرایط بازار و رقابت و تغییرات سریع تکنولوژی و تنوع سلیقه مشتریان ، سازمان ها و شرکتها جهت تداوم فعالیت نیازمند ایجاد تنوع در فعالیت ها و تولیدات هستند .در این تحقیق با بهره گرفتن از تئوری ها و معیارهای مرتبط و متداول در ادبیات حسابداری به دنبال چگونگی روابط بین این متغییرها هستیم. برای این منظور فرضیات مختلفی را تدوین کرده ایم که در ادامه به آنها اشاره خواهیم نمود.

 1-2  بیان مسئله

یکی از کارکردهای بورس اوراق بهادار تجهیز پس اندازهای خصوصی و تخصیص آن به سرمایه گذاریهای صنعتی و تولیدی می باشد. بورس اوراق بهادار تهران در زمان فعالیت خود با فراز و نشیب های فراوانی روبرو بوده است و با وجود رونق نسبی، دوره هائی از رکود را نیز تجربه کرده است . بی شک رونق و گسترش بورس اوراق بهادار بستگی به رونق و عملکرد مالی شرکتهای پذیرفته شده در آن دارد . هر چقدر شرکتها درعملکرد مالی خود موفق تر باشند. به عبارت دیگر اطمینان و رضایت سرمایه گذاران خود را اعم از سرمایه گذاران عمده و خردکسب کنند. اعتماد جامعه  به بازار سرمایه بیشتر خواهد شد، درنتیجه ارزیابی عملکرد مالی از منظر اقتصادی ومالی ازمسائل مهم درفرایند اداره بنگاه های اقتصادی وتصمیم گیری مالی محسوب می شود ( ملک پور ، 1389).

ارزش هر شرکتی به میزان قابل توجهی به توانایی آن شرکت در ایجاد وجه نقد آزاد و شیوه بکارگیری آنها بستگی دارد. این معیار مهم با توجه به کاربردهای متعددی که می توان به سرمایه گذاری مجدد ، افزایش تقسیم سود، بازخرید سهام و بازپرداخت بدهی در سررسید اشاره نمود برای سرمایه گذاران و اعتباردهندگان بسی قابل توجه و از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است( اوجین اف و همکاران،1382) [1].

جریان نقد آزاد از این حیث که به مدیران اجازه می دهد تا فرصت هایی را جست و جو کند که ارزش سهام شرکت را افزایش دهد، دارای اهمیت است . بدون در اختیار داشتن وجه نقد ، توسعه محصولات جدید، انجام تحصیلهای تجاری، پرداخت سودهای نقدی به سهامداران و کاهش بدهی ها امکان پذیر نیست. از طرفی وجه نقد باید در سطحی نگهداری شود که بین هزینه  نگهداری وجه نقد و هزینه وجه نقد ناکافی تعادل برقرار شود. مقدار مثبت جریان نقد آزاد برای شرکت نشان می دهد که شرکت پس از پرداخت هزینه ها و انجام سرمایه گذاریها دارای وجه نقد آزاد می باشد، و از طرفی مقدار منفی آن نشان می دهد که شرکت درآمد کافی به منظور پوشش هزینه ها و فعالیتهای سرمایه گذاریش ایجاد نکرده است.

تصمیم های تامین مالی وسرمایه گذاری درشرکتها تصمیم هایی هستند که هر دو با آینده نگری اتخاذ         می شوند. در تصمیم های تأمین مالی شرکت وجوه موردنظرخودرادرحال حاضر بکار می گیرند تا در آینده بتواندبه تعهدات خوددرقبال تأمین کنندگان منابع مالی عمل کنند و آنچه  که در تصمیم های سرمایه گذاری نقش کلیدی بازی می کند، هزینه سرمایه شرکت  است. این در حالی است که هزینه سرمایه شرکت تابعی از ساختار سرمایه آن است .  ساختار سرمایه به عنوان مهم ترین پارامتر موثر بر ارزشگذاری شرکتها و برای جهت گیری آنان دربازارهای سرمایه مطرح گردیده است. محیط متحول و متغییر کنونی ، درجه بندی شرکتها را از لحاظ اعتباری نیز تا حدودی به ساختار سرمایه آنان منوط ساخته است . این امر برنامه ریزی استراتژیک آنان را به انتخاب منابع موثر برهدف حداکثر سازی ثروت سهامداران نزدیک کرده است (داگلاس، 2001) [2]. تصمیم گیری درمورد ساختار سرمایه، یکی از مشکل ترین و چالش انگیز ترین مسایل پیش روی شرکتها بوده، اما در عین حال حیاتی ترین تصمیم در ارتباط با بقای آنهاست (سجادی و همکاران، 1390).

بسیاری ازسازمان های امروزی در دنیا به سمت بزرگ تر شدن و افزایش محیط کسب و کارشان پیش         می روند. شاید یکی از دلایل این امر، پاسخگویی به نیازهای مشتریان باشد . مدیران سعی می کنند از طریق برآوردن نیازهای چند جانبه مشتریان ،آنها را به سازمانشان وفادارتر سازند . به همین دلیل و دلایل فنی دیگر نظیر برآورده ساختن مواد اولیه و سیستم توزیع پخش محصول نهایی در درون سازمان ، بسیاری از سازمان ها به تنوع روی آورده اند. به گونه ای که شرکتهای بزرگ هلدینگ در سراسر دنیا بوجود آمده اند که ممکن است هریک درچندین صنعت کاملاً متفاوت ومختلف به فعالیت اقتصادی مشغول باشند (تهرانی وهمکاران،1387).

با توجه به مطالب فوق، پژوهش حاضر برآن است که ارتباط بین عملکرد مالی، جریان نقدآزاد، ساختار سرمایه و متنوع سازی مرتبط و غیر مرتبط را در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران بررسی نموده و مورد تحلیل قرار دهد.

 

 

 

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق

در پژوهش های گذشته به ارزیابی و بررسی  جداگانه ( دو به دو ) متغییرهای مورد نظر این پژوهش پرداخته شده است. همانند لی و ژائو[3](2009) که پس از بررسی ساختار سرمایه با بازده فروش، بازده دارایی ها و حاشیه ی سود ناخالص به عنوان معیارهای عملکرد شرکت، به این نتیجه رسیدندکه بین ساختارسرمایه و عملکرد رابطه ی معنی دار وجود دارد. دیچو و همکارانش[4] (2008) نشان دادند که حفظ بیش ازحد جریان نقد در واحدهای اقتصادی، عملکرد پائینی رابرای شرکت به همراه دارد. پالیچ[5] (2000 ) دربررسی رابطه میان تنوع و عملکرد به این نتیجه رسید که تنوع تا نقطه مشخص سودآوراست و از آن بیشتر، باعث مشکلات عملکردی می شود. حسینی و همکاران (1389) به بررسی ارتباط عملکرد شرکت ها و نقد شوندگی بازار سهام پرداختند و نشان دادند که میان معیارهای نقد شوندگــی و عملکرد شرکت رابطـه معنی دار قوی وجوددارد. پژوهش های اخیر از قبیل پارک و جانگ[6] (2013) نیز بیان گر وجود روابط کاملاً همزمان ونزدیک مابین این متغییرها می باشد. درنتیجه باید روابط بین این متغیرها را به صورت کامل و جامع مورد بررسی قرارداد تا بتوان نتایج معتبر و قابل اتکاتری را ارائه نمود. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند شواهد جدید و معتبری را جهت ایجاد شفافیت و قابل اتکا بودن در بازار سرمایه ایران ارائه نموده و همچنین انتظار می رود که با بهره گرفتن از ارتباط بین این متغیرها بتوانیم دربهبود عملکرد مالی، جریان نقد آزاد ، ساختار سرمایه وایجاد تنوع بهینه به واحد های اقتصادی کمک نمائیم. لذا هر گونه تلاشی از سوی حسابداری در ارائه اطلاعات وسیع تر و دقیق تر به تصمیم گیرندگان مختلف جهت کمک به آنها در اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری بهینه با بهره گرفتن از اطلاعات حسابداری لازم و ضروری می نماید.

1-4  اهداف تحقیق

اهداف این پژوهش به دو دسته کلی اهداف علمی و کاربردی تقسیم بندی می شود :

1-4-1 اهداف علمی

هدف اصلی: تعیین رابطه بین عملکرد مالی، جریان نقد آزاد ، ساختار سرمایه و متنوع سازی در شرکت ها

اهداف ویژه:

• تعیین رابطه بین جریان نقد آزاد و عملکرد مالی
• تعیین رابطه بین ساختار سرمایه وعملکرد مالی
• تعیین رابطه بین متنوع سازی و عملکرد مالی
• تعیین رابطه بین ساختار سرمایه و جریان نقد آزاد
• تعیین رابطه بین متنوع سازی و ساختار سرمایه
• تعیین رابطه بین جریان نقد آزاد و متنوع سازی

1-4-2 اهداف کاربردی

هدف دیگر این تحقیق ارائه نتایج حاصل از پژوهش به استفاده کنندگان ذیل می باشد:

• تحلیل گران مالی سازمان بورس و اوراق بهادار تهران:

 بورس اوراق بهادار نهاد مالی و اقتصادی هر کشور می باشد که منابع مالی فعالیت های حقیقی اقتصادی را تأمین می کند. بورس با مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، ایجاد بازارهای رقابتی و جمع آوری               پس اندازهاو سرمایه های کوچک برای تأمین سرمایه موردنیاز فعالیت های اقتصادی نقش قابل ملاحظه ای را ایفا می کند. به همین منظور آگاهی از تحقیقات جدید و یافته های آن ها می تواند بورس را در ایفای نقش خود یاری رساند.

• سهامداران و سرمایه گذاران شرکتها :

سهامداران و سرمایه گذاران در شرکت به عنوان مهمترین استفاده کنندگان اطلاعات مالی و افرادی که از عملکرد شرکت منتفع می شوند به منظور ارزیابی وظیفه مباشرتی مدیریت در خصوص عملکرد و ارزیابی جریان های نقدی می توانند یافته های این پژوهش را مد نظر قرار دهند.

• شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار :‌

این شرکت ها می توانند از نتایج این تحقیق برای بهبود عملکرد شرکت از طریق تنوع بخشی اعم از مرتبط و غیر مرتبط استفاده کنند. علاوه بر این با ارزیابی جریان های نقدی و تشکیل ساختار بهینه سرمایه عملکرد شرکت را بهبود بخشند.

• محققان حسابداری :

این بررسی مبنایی را برای محققان به وجود می آورد تا آنها با بهره گرفتن از تحلیل های عمیق تر به بررسی رابطه بین متغیرهای این پژوهش با سایر متغیرها و ویژگی های شرکت مانند بازدهی سهام شرکت، نقد شوندگی سهام و سایر متغیرها بپردازند.

5- دانشگاهیان و محققین مراکز علمی پژوهشی

دانشگاه ها ومؤسسات پژوهشی به عنوان تولیدکنندگان علم همواره بایستی از آخرین یافته های علمی آگاه باشند. آنها می توانند یافته های تحقیقات دیگران را به کار بسته و تحقیقات جدیدی را پیش گرفته و از این طریق تولید علم جدید بنمایند. واین تحقیق باعث توسعه دیدگاه نظری درمورد روش های تنوع سازی، تعیین ساختار مطلوب سرمایه ، ارزیابی عملکرد و جریان نقد آزاد می باشد.

 1-5  سوالات تحقیق

• آیا بین جریان نقد آزاد و عملکرد مالی شرکت رابطه وجود دارد؟
• آیا بین ساختار سرمایه وعملکرد مالی شرکت رابطه وجود دارد؟
• آیا بین متنوع سازی وعملکرد مالی شرکت رابطه وجود دارد؟
• آیا بین ساختار سرمایه و جریان نقد آزاد شرکت رابطه وجود دارد؟
• آیا بین متنوع سازی و ساختار سرمایه شرکت رابطه وجود دارد؟
• آیا بین جریان نقد آزاد و متنوع سازی شرکت رابطه وجود دارد؟

1-6  فرضیه های تحقیق

• بین جریان نقد آزاد و عملکرد مالی شرکت رابطه وجود دارد.
• بین ساختار سرمایه و عملکرد مالی شرکت رابطه وجود دارد.
• بین متنوع سازی وعملکرد مالی شرکت رابطه وجود دارد.
• بین ساختار سرمایه وجریان نقد آزاد شرکت رابطه وجود دارد.
• بین متنوع سازی و ساختار سرمایه شرکت رابطه وجود دارد.
• بین جریان نقد آزاد و متنوع سازی شرکت رابطه وجود دارد.

 

 

1-7 قلمرو تحقیق

قلمرو این تحقیق با توجه به ماهیت کاربردی آن در بازار سرمایه ، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد . دوره های زمانی انجام تحقیق : دوره زمانی تحقیق یا بازه زمانی 6 ساله مابین سالهای1386تا 1391 است .

فهرست مطالب

 

فصل اول:کلیات تحقیق

• مقدمه………………………………………………………………………………………………………..2

1-2- بیان مسأله …………………………………………………………………………………………………… 3

1-3 – اهمیت و ضرورت انجام تحقیق …………………………………………………………………….8

1-4– جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق …………………………………………………………….9

1-5- اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………..9

1-6- سؤالات تحقیق …………………………………………………………………………………………..10

1-7- فرضیه‏های تحقیق ……………………………………………………………………………………… 11

1-8- تعریف واژه ‏ها و اصطلاحات ……………………………………………………………………………… 11

1-9- متغیرها……………….. …………………………………………………………………………………….12

1-9-1- متغیرهای مستقل……… ………………………………………………………………… 12.

1-9-2- متغیر وابسته……………. ……………………………………………………………….. 14.

1-9-3- متغیرهای کنترلی……… …………………………………………………………………15

 

فصل دوم: ادبیات، چارچوب نظری و پیشینه

2-2- مقدمه………………………………………………………………………………………………………. 18

2-2- تعاریف محافظه کاری ……………………………………………………………………………….. 19

2-3- انواع محافظه کاری …………………………………………………………………………………….25

2-3-1- محافظه کاری نامشروط …………………………………………………………………52

        2-3-2- محافظه کاری مشروط…………………………………………………………………….26

2-4- جایگاه محافظه کاری در مفاهیم حسابداری ……………………………………………………28 

2-5- نقش اطلاعاتی محافظه کاری…………………………………………………………………………30

2-5-1- دیدگاه اول : محافظه کاری نقش اطلاعاتی دارد………………………………..31

         2-5-2- دیدگاه دوم : محافظه کاری کیفیت اطلاعاتی را کاهش می دهد……………34

2-6- دیدگاه های محافظه کاری …………………………………………………………………………….35

          2-6-1- دیدگاه قراردادی……………………………………………………………………………36

          2-6-2-دیدگاه دعاوی حقوقی……………………………………………………………………..40 

2-6-3-دیدگاه تقاضای منظم محافظه کاری …………………………………………………..40

2-6-4- دیدگاه مالیات بر درآمد…………………………………………………………………..41

2-6-5- دیدگاه هزینه های سیاسی ……………………………………………………………….42

2-6-6- دیدگاه رقابت در بازار …………………………………………………………………….43

2-7- معیار های محافظه کاری ………………………………………………………………………………….43

         2-7-1-  معیار عدم تقارن زمانی در شناسایی سود و زیان ………………………………….44

         2-7-2- معیار محافظه کاری مبتنی بر ارزش های بازار ………………………………………45

         2-7-3- معیارهای محافظه کاری مبتنی بر اقلام تعهدی ……………………………………..46

         2-7-4- معیار چولگی منفی توزیع سود و جریانهای نقدی ………………………………..47

        2-7-5- معیارهای خالص دارایی …………………………………………………………………….48

        2-7-6- معیارهای سود /اقلام تعهدی ………………………………………………………………49

        2-7-7- معیارهای رابطه سود/ بازده سهام ………………………………………………………..50

2-8- انتقادات و دفاع از محافظه کاری ………………………………………………………………………51

        2-8-1- انتقادات از محافظه کاری …………………………………………………………………..51

        2-8-2- دفاع از محافظه کاری ………………………………………………………………………..53

2-9- روش ها و مدل های استفاده شده برای اندازه گیری محافظه کاری ………………………56

2-10- ماهیت سرمایه گذاری ……………………………………………………………………………………63

2-11- نگاهی گذرا بر سرمایه گذاری ………………………………………………………………………..64

2-12- اهمیت مطالعه ی سرمایه گذاری ……………………………………………………………………..64

2-13- ماهیت اصلی تصمیمات سرمایه گذاری ……………………………………………………………65

2-14- ﻛﺎراﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ……………………………………………………………………………………..66

2- 15- عوامل تعیین کننده کارایی سرمایه گذاری ………………………………………………………67

2-16- حسابداری محافظه کاری وتصمیمات سرمایه گذاری ………………………………………..69

2-17- ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎری غیر شرطی وﻛﺎراﻳﻲﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ………………………………………………..71

2-18- پیشینه ی تحقیق …………………………………………………………………………………………..73

         2-18-1- تحقیقات خارجی ……………………………………………………………………………73

          2-18-2- تحقیقات داخلی …………………………………………………………………………….88

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3 -1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………..97

3 – 2– نوع پژوهش …………………………………………………………………………………………………98

3 – 3– روش پژوهش …………………………………………………………………………………….99

3 – 4– فرضیه های پژوهش …………………………………………………………………………..100

3 – 5- متغیرهای پژوهش و نحوه سنجش آنها ………………………………………………….100

             3 – 5 -1- محافظه کاری غیر شرطی ………………………………………………..101

             3– 5–2- کارایی سرمایه گذاری ……………………………………………………….102

            3 – 5– 3- متغیرهای کنترلی ……………………………………………………………..103

3– 6– قلمرو پژوهش …………………………………………………………………………………….103

3– 7 – جامعه و نمونه آماری ………………………………………………………………………….104

3– 8– روش انجام پژوهش و روش گردآوری داده ها ……………………………………………………105

3 – 9– روش تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها …………………………………………………………….106

3 – 9– 1– یافته های توصیفی …………………………………………………………………………..107

3 – 9–2– رگرسیون ساده خطی ………………………………………………………………………..107

        3-9-3- استفاده از رگرسیون لجستیک ………………………………………………………………..108

3 – 10– خلاصه فصل ……………………………………………………………………………………..108

فصل چهارم: یافته های پژوهش(تحلیل آماری)

4-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………….110

4-2- تجزیه و تحلیل یافته ها ……………………………………………………………………………………111

4-2-1- تحلیل توصیفی داده های تحقیق ……………………………………………………………………111

4-3-1- تحلیل توصیفی داده های تحقیق پس ار حذف داده های پرت……………………………112

4-3- نتایج آزمون فرضیه ها ………………………………………………………………………………………114

4-3-1- نتایج آزمون فرضیه­ اصلی (بخش اول) …… …………………………………………………..114

4-3-2- نتایج آزمون فرضیه­ اصلی (بخش دوم) …… …………………………………………………..116

4-3-2- نتایج آزمون فرضیه­ فرعی اول ……………………………………………………………………..117

4-3-3- نتایج آزمون فرضیه­ فرعی دوم ……………………………………………………………………..119

4-4- خلاصه آزمون فرضیه ها …………………………………………………………………………………….121

4-5- خلاصه­ی فصل …………………………………………………………………………………………………121

 

فصل پنجم: تفسیر یافته ها و پیشنهادات

5-1-مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………..123

5-2- مروری بر تحقیق ……………………………………………………………………………………………….123

5-3- تفسیر نتایج آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………..124

5-3-1- نتایج آزمون فرضیه ی اصلی اول …………………………………………………………………….124

5-3-2- نتایج آزمون فرضیه فرعی اول …………………………………………………………………………126

5-3-3- نتایج آزمون فرضیه فرعی دوم …………………………………………………………………………126

5-4- نتیجه گیری کلی ………………………………………………………………………………………………..127

5-5- پیشنهادات برای استفاده کنندگان از تحقیق …………………………………………………………….129

5-6- پیشنهادات برای تحقیقات آتی ……………………………………………………………………………..130

5-7- محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………………………………….130

5-8- خلاصه ی فصل …………………………………………………………………………………………………131

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………….132

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………136

پیوست ها (ضمائم) …………………………………………………………………………………………………….137

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

• مقدمه

ﻳﻜﻲ از ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞﺗﺮﻳﻦ و ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ، ﺑﺤﺚ ﺗﻮﺳﻌﻪی اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺖ، ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻖ آن ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ از اﻫـﺪاف اﺳﺎﺳﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاریﻫﺎ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮیﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ (ﻋﻈﻴﻤﻲ، 1375).

محافظه کاری که یکی از مهم ترین مباحث نو ظهور حسابداری به شمار می رود، و بر اعمال احتیاط در شناسایی و اندازه گیری درآمد و داراییها دلالت دارد. بدون تردید، محافظه کاری جایگاه بی نهایت مهمی در باورهای حسابداران دارد، در واقع حتی عده ای آن را اصل حسابداری هم نامیده اند (ولک، داد و ترنی1، 2004 ).

رکن اصلی هر تحقیق علمی، طرح تحقیق می باشد. زیرا محقق کلیه فعالیتهای تحقیقاتی خود را بر پایه آن شکل می دهد. در این مرحله مسئله اساسی تحقیق مشخص می شود. و محقق متوجه می شود که ناشناخته و مجهول او چیست و چه چیزی را باید معلوم کند. ابعاد مسئله را مورد بررسی قرار می دهد تا آن را تعریف کند. ادبیات و پیشینه آن را مورد مطالعه قرار می دهد تا متغیرهای احتمالی را شناسایی کند و بر اساس آن فرضیه های تحقیق را فراهم می نماید، پس از آن متغیر های علی و توصیفی را شناسایی می کند و آنگاه به تعریف مسئله بر اساس ماهیت و ویژگیهای آن می پردازد.

           این فصل با عنوان کلیات تحقیق، نگاهی و کلی با سطح بالا به پژوهش می نماید و خواننده را با آنچه قرار است تجزیه تحلیل گردد آشنا می سازد. بنابراین ابتدا مساله تحقیق بیان می شود. هدف از ارائه این بخش آشنایی با موضوع تحقیق بصورت کلی و درک جوانب آن به لحاظ علمی می باشد. سپس در خصوص ضرورت انجام چنین تحقیقی در شرایط موجود بحث خواهد شد.

 

2-1– بیان مسأله

محافظه کاری در حالت کلی این گونه تعریف می شود که “هیچ سودی را پیش بینی نکن اما همه زیان ها را شناسایی کن”. باسو1 (1997) این عبارت را تحت عنوان تمایل  حسابداران به وجود سطح بالاتری از تایید پذیری برای شناسایی اخبار خوب نسبت به اخبار بد مطرح می کند. اگرچه انتقادهایی که تاکنون به محافظه کاری شده است، محافظه کاری در حسابداری برای قرن ها دوام پیدا کرده و به نظر می رسد در چند دهه گذشته افزایش نیز یافته است (آرتیاک وکلارکسون2، 2010). پیش آمدن مسائلی همچون مساله نمایندگی، مسائل قراردادی و . . .گواهی بر این ادعاست.

ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎری ﻳﻜﻲ از ﻣﻴﺜﺎﻗﻬﺎی ﺗﻌﺪﻳﻞﻛﻨﻨﺪه ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺣﺴﺎﺑﺪاری و ﮔﺰارﺷﮕﺮی ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻛﻪ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎ (در ﺷﺮاﻳﻂ اﺑﻬﺎم و ﻋـﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن) اﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ روﺷﻲ اﻧﺘﺨﺎب و اﻋﻤﺎل  ‫ﺷﻮد ﻛﻪ دارای ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮ داراﻳﻴﻬﺎ، درآﻣﺪﻫﺎ، ﺳﻮد و ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺑﺎﺷﺪ. در ﺑﻨﺪ 18 ﻓﺼﻞ دوم ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻧﻈﺮی ﮔﺰارﺷﮕﺮی ﻣﺎﻟﻲ اﻳﺮان، ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎری ﺑﻪ ﻋﻨﻮان خصوصیات کیفی یاد شده است. یکی از این خصوصیات محافظه کاریاست که از آن با عنوان احتیاط یاد شده، اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ: “ﻛﺎرﺑﺮد درﺟﻪای از ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﻪ در  ‫اﻋﻤﺎل ﻗﻀﺎوت ﺑﺮای ﺑﺮآورد در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺑﻬﺎم ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪ ای ﻛﻪ درآﻣﺪﻫﺎ ﻳﺎ داراﻳﻴﻬﺎ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از واﻗﻊ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺪﻫﻴﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ از واﻗﻊ اراﺋﻪ ﻧﺸﻮد.” ‫(ﻫﻴﺄت ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﻳﺮان، 1381). در بیانیه مفهومی شماره دو هیأت تدوین استانداردهای حسابداری آمریکا، محافظه‌کاری، «واکنش محتاطانه نسبت به عدم اطمینان به ‌منظور مطمئن شدن از در نظر گرفتن ماهیت عدم اطمینان و ریسک در شرایط تجاری، به اندازه کافی» تعریف شده است.

 

باسو ( 1997 ) محافظه کاری را الزام به داشتن درجه بالایی از تائید برای شناخت اخبارخوب مانند سود، در مقابل شناخت اخبار بد مانند زیان تعریف می نماید. این تعریف محافظه کاری را از دیدگاه سود و زیان توصیف می نماید. اما تعریف دیگر فلتهام و اولسون(1995)، تعریف محافظه کاری از دیدگاه ترازنامه است. بر اساس این دیدگاه، در مواردی که تردیدی واقعی در انتخاب بین دو یا چند روش گزارشگری وجود دارد، آن روشی باید انتخاب شود که کمترین اثر مطلوب بر حقوق صاحبان سهام داشته باشد تعریف سوم درباره محافظه کاری گیولی و هاین(2000) بر پایه دیدگاه ترکیبی ترازنامه و سود وزیان است. در دیدگاه سوم، محافظه کاری، یک مفهوم حسابداری است که منجر به کاهش سود انباشته گزارش شده از طریق شناخت دیرتر درآمد و شناخت سریع تر هزینه ارزیابی پائین دارایی و ارزیابی بالای بدهی می شود.

دسته بندی دیگری برای تعریف محافظه کار ی از سوی رایان1 ( 2006) ارائه شده است که عبارت است از محافظه کاری شرطی و محافظه کاری غیر شرطی. محافظه کاری شرطی، محافظه کاری است که توسط استانداردهای حسابداری الزام شده است. یعنی شناخت به موقع زیان در صورت وجود اخبار بد و نامطلوب و عدم شناخت سود در مواقع وجود اخبار خوب و مطلوب. مثلاً کاربرد قاعده اقل بهای تمام شده یا خالص ارزش فروش در ارزیابی موجودی کالا، نوعی محافظه کاری شرطی است. به این نوع محافظه کاری، محافظه کاری سود و زیان و یا محافظه کاری گذشته نگر نیز می گویند. محافظه کاری پیش رویدادی یا مستقل از اخبار و محافظه کاری غیر شرطی( نامشروط) نیز خوانده می شود، اما محافظه کاری غیر شرطی از طریق استانداردهای پذیرفته شده حسابداری، الزام نگردیده است.

 این نوع محافظه کاری،کمتر از واقع نشان دادن ارزش دفتری خالص دارایی ها بواسطه رویه های از پیش تعیین شده حسابداری است. و با بکارگیری آن دسته از استانداردهای حسابداری ناشی می شود که سود را به گونه ای مستقل از اخبار اقتصادی جاری، می کاهند، برای مثال، شناسایی بدون درنگ مخارج تبلیغات و تحقیق و توسعه به عنوان هزینه، حتی در صورتی که جریان های نقدی آتی مورد انتظار آنها مثبت باشد. این محافظه کاری، به محافظه کاری ترازنامه و یا محافظه کاری آینده نگر نیز معروف است.

 

ﻛﺎراﻳﻲﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری

از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪی ﭘﺎﻳﺪار اﻗﺘﺼﺎدی، ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻣـﺆﺛﺮ اﺳـﺖ. ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈـﻮر، ﻳﻚ واﺣـﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺮای ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری در ﻃﺮح ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪ ﻳﺎ ﻣﻴﺰان ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاری را ﺑـﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ، ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ (ﻣﺪرس وﺣﺼﺎرزاده، 1387). اﻳﻦ اﻣـﺮ، از ﻃﺮﻳﻖ

 روشﻫﺎی ارزﻳﺎﺑﻲ ﻃﺮحﻫﺎ، از ﺟﻤﻠﻪ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧﺎﻟﺺ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد. ﻃﺒﻖ اﻳـﻦ روش، در ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻃﺮح  وﻗﺘﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ، ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧـﺎﻟﺺ آن ﻃﺮح، ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ. از اﻳﻦ رو، ﻣﺴﺄﻟﻪی اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺗﻘﺒـﻞ ﻃـﺮحﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻨﻔﻲ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاری ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ و ﺻـﺮف ﻧﻈـﺮ ﻛـﺮدن از ﻃﺮحﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺜﺒﺖ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻛﻢﺗﺮ از ﺣـﺪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻋﺪم ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﻮدن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ (وردی، 2006)؛ زﻳـﺮا ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻬﻴﻨﻪ و در ﻃﺮحﻫﺎﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮای ﺷﺮﻛﺖ ارزش آﻓﺮﻳﻨﻲ ﻛﻨـﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻃﺮحﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺜﺒﺖ، ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﻃﺮحﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻨﻔﻲ، رد ﺷﻮد. ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻘﺪ آزاد ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ، از ﺟﻤﻠﻪ دﻻﻳﻞ اﺻﻠﻲ در ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ در ﺳﻄﺢ ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ (ﻳﺎﻧﮓ و ﺟﻴﺎﻧﮓ، 2008) و ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﭼﻮن ﻛﺎﻫﺶ ﻛﺎراﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری، اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮرم و ﺗﻮﺳﻌﻪی ﻇﺎﻫﺮی اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻼن ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﻬﺎمداران آﺳﻴﺐ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ (ﻫﻤﺎن،159).

ﺑﺎزارﻫﺎی ﻧﺎﮐﺎرا دارای ﻧﻮاﻗﺼﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار داده و در ﻧﻬﺎﯾﺖ، ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ “ﺑﯿﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری” و ﯾﺎ “ﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری” ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﻮد. ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺑﯿﺶ و ﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﺳﻄﺢ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﮐﻨﻨﺪ، از ﻣﺸﮑﻞ ﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری و ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﻄﺢ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﮐﻨﻨﺪ، از ﻣﺸﮑﻞ ﺑﯿﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری آﺳﯿﺐ ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ و ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاریﻫﺎ، در ارزﯾﺎﺑﯽ، ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﻬﯿﻨﮥ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ، ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ. ﻣﺪﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷﺎن ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻣﯽﺷﻮد، ﺗﻤﺎﯾﻞ زﯾﺎدی ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻘﺪی، ﺑﺎ ﻫﺪف اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺪازه ﺷﺮﮐﺖ دارﻧﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﯾﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﺑﺎزده ﻣﻨﻔﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ(ﺗﻬﺮاﻧﯽ و ﺣﺼﺎرزاده، 1388).

ارزش ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد، اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از آن ﺳﻄﺢ، ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ( دنیس، 1994) راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری را ﺑﺼﻮرت ﺳﺎده ﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ:

             ﺑﯿﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری                  ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﺑﻬﯿﻨﻪ                    کم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری

ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﯿﺶ و ﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری، از ﯾﮏ ﺳﻮ وﺟﻮد ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻘﺪی آزاد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺒﻮدﺗﻘﺎرن اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﺪﯾﺮان و ﺳﻬﺎم داران ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﯿﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﻣﯽﺷﻮد و ازﺳﻮء دﯾﮕﺮ وﺟﻮد ﻣﺤﺪودﯾﺖ در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ، ﺑﻪ ﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽﮔﺮدد (مورگادو، 2000).

ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻣﻌﻴﺎر ﻧﻈﺮی ﺑﺮای ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺎراﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری وﺟﻮد دارد. اول اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﺎز دارد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲِ ﻓﺮﺻﺘﻬﺎی ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری، ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺟﻤﻊ آوری ﻧﻤﺎﻳـﺪ. در ﻳـﻚ ﺑـﺎزار ﻛـﺎرا، ﻫﻤـﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎی ﺑﺎ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﻫﺮ ﭼﻨﺪ؛ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ای از ادﺑﻴﺎت ﻣﻮﺟـﻮد در ﺣﻮزه ﻣﺎﻟﻲ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎی ﻣﺎﻟﻲ، ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺪﻳﺮان را ﺑـﺮای ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ ﻣﺤـﺪود ﻣﻲﺳﺎزد (ﻫﻮﺑﺎرد، 1998). ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاردی ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻧﻤﻮد آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎی زﻳﺎد ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ، از ﻗﺒﻮل و اﻧﺠﺎم ﭘـﺮوژهﻫـﺎی ﺑـﺎ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺜﺒﺖ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻛﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻣﻨﺠﺮﻣﻲ ﺷﻮد. دوم اﻳﻨﻜﻪ، اﮔﺮ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﮕﻴﺮد، ﻫﻴﭻ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛـﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﺻﺤﻴﺤﻲ ﺑﺎ آن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد. ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ اﻧﺘﺨـﺎب ﭘـﺮوژهﻫﺎی ﻧﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ درﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮﻳﺶ و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد، اﻗﺪام ﺑـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻧﺎﻛﺎرا ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﺣﻮزه ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﭘـﺮوژهﻫﺎی ﺿـﻌﻴﻒ، ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻴﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻣﻲﺷﻮد (اﺳﺘﻴﻦ، 2003) .

 

ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎری غیر شرطی و ﻛﺎراﻳﻲﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری

    ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺌﻮری ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ، زﻣـﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان اﻃﻼﻋﺎت ﺧـﻮﺑﻲ راﺟﻊ ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﭘﺮﻣﻨﻔﻌﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ، اﻣﻜﺎن دارد ﻛـﻪ آن را ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻣـﺸﻜﻼت  ﻣﺨﺎﻃﺮه ی اﺧﻼﻗﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻤﻠﻚ وﺟﻮه ﻧﻘﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ، ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑﻴﻨـﻲ و ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻃﺮح ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺒﻮد  وﺟﻮه در دﺳﺘﺮس ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ‫ ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ، دﻧﺒﺎل ﻧﻜﻨﻨﺪ (ﮔﺎرﺳﻴﺎ ﻻرا و ﻫﻤﻜﺎران،6،2010). ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎری، ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺸﻜﻼت ﮔـﺰﻳﻨﺶ ﻧﺎدرﺳﺖ و ﺑﻬﺒـﻮد ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎی ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪی ﺳﻬﻮﻟﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ وﺟﻮه ﺧﺎرﺟﻲ و ﻛـﺎﻫﺶ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ی اﻳﻦ وﺟﻮه ﻣﻲﺷﻮد (ﻫﻤﺎن، 1) .

       ﻧﻘﺶ ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎری ﺑﻪ ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه و ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺰای ﺣﺎﻛﻤﻴﺘﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗـﺎ از اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎی ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﻨﻨﺪه ی ارزشﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﭙﺮاﺗﻮری ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺮﺣﺬر ﺑﺎﺷﻨﺪ (ﻫﻤﺎن، 81). ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎری، دﺳﺘﻜﺎری ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ را ﺑﺎ اﺟﺎزه ی ﻧﻤﻮ دادن ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و اﻳﺠﺎد ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﭘﻴﺎمﻫﺎی ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه ﺑـﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴـﺴﻢ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ ﺷـﺮﻛﺘﻲ، ﻣﺤـﺪود ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻧﻈﺎرت ﭘﺲ از واﻗﻌﻪ ﺑﺮ ﺗـﺼﻤﻴﻢﻫﺎی ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻲﺷﻮد. آنﮔﻮﻧﻪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪی ﺑـﺎل و ﺷـﻴﻮاﻛﻮﻣﺎر(2005) ﻋﻨﻮانﺷﺪه، ﻣﺪﻳﺮان، ﻧﮕﺮان اﺛﺮ درآﻣﺪی ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﺸﺎن در ﻃﻲ دوره ی ﺗﺼﺪی ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣـﺪﻳﺮان ﻧـﺴﻞ ﺑﻌـﺪ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ. اﻳـﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ، ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری در ﻃﺮح ﻫﺎی ﺑﺎ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻨﻔﻲ ﭘﻴﺶ روﻳـﺪادی را ﻣﺤـﺪود ﻛـﺮده و ﻣﻮﺟﺐ رﻫﺎﻛﺮدن زود ﻫﻨﮕﺎم ﻃﺮح ﻫـﺎی اﺟﺮاﻳـﻲ ﺿـﻌﻴﻒ ﭘـﺲ از واﻗﻌـﻪ و اﺳـﺘﺮاﺗﮋی ﻫـﺎی ﺑﺎزدارﻧﺪه از اداﻣﻪی (ﺑﻴﺶ) ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری در ﻃﺮح ﻫﺎی در ﺣﺎل اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد (ﻫﻤﺎن:2 ﺗﺎ 3). ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎری ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺟﺬب وﺟـﻮه ﺧـﺎرﺟﻲ ﻛـﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮ و ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺸﻜﻼت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻛﻢ ﺗﺮ از ﺣﺪ ﻣﻲﺷﻮد. ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛـﺎری ﺣـﺴﺎﺑﺪاری، ﻣﻮﺟﺐ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺑﺪﻫﻲ ﻛﻢ رﻳﺴﻚﺗﺮ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﻛـﺎﻫﺶ ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔـﻲ ﻧﺎﺷـﻲ از ﺣﺠـﻢ ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﺑﺪﻫﻲ، ﺑﺮ ﻛﺎراﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻣﻲﺷﻮد. ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎری اﻏﻠﺐ ﻫﺰﻳﻨـﻪی ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ راﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ در ﻫﺰﻳﻨـﻪی ﺑـﺪﻫﻲ و ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪی ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ، ‫ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻣﻲﺷﻮد (ﻫﻤﺎن: 3).

 سوال اصلی تحقیق: این تحقیق به دنبال پاسخگویی به این سوال است که تاثیر ﺣﺴـﺎﺑﺪاری ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎری غیرشرطی بر کارایی سرمایه گذاری چگونه است ؟

 

1-3 – اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

ضرورت انجام این تحقیق درﺟﻬﺖ آﮔـﺎه ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻣـﺪﻳﺮان، ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاران و ﻧﻬﺎدﻫـﺎی ﺣﺮﻓﻪای ﺣﺴﺎﺑﺪاری، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎری ﺣـﺴﺎﺑﺪاری ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ وﻳﮋﮔﻲ ﻛﻴﻔﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﺳﺖ. سرمایه گذاری عبارت است از تبدیل وجوه مالی به یک یا چند نوع دارایی که برای مدتی در زمان آتی نگهداری خواهد شد افراد حقیقی یا حقوقی  برای بهبود رفاه خود سرمایه گذاری می کنند. مدیران با بهره گرفتن از صورتهای مالی و تجزیه و تحلیل آنها و اتخاد تصمیم مناسب برای سرمایه گذاری درجهت رسیدن به استراتژی و چشم انداز آتی خود برنامه ریزی می کنند و از طرفی هیات استانداردهای حسابداری مالی، در فهرست مفاهیم حسابداری شماره دو تا حدودی از اهمیت محافظه کاری کاسته، پس بررسی رابطه حسابداری محافظه‌کاری غیر شرطی بر کارایی سرمایه گذاری  می تواند گامی بسیار مهم برای حسابداران ، ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاران، مدیران و استاندارد گذاران باشد. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﺣﺴـﺎﺑﺪاری ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎری ﻣﺒﻨﺎی ﻋﻤﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران و ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﻗـﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد،‫ ﺟﺎﻳﮕﺎه وﻳﮋه ای در ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻈﺮی ﺑﺮای آن در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ. و می توان از نتایج این تحقیق برای انتخاب های رویکردهای انعطاف پذیردر حسابداری در مقابل رویکردهای مطلق یاری جست.

1-4– جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق

          مطالعه تاثیر حسابداری محافظه‌کاری غیرشرطی بر کارایی سرمایه گذاری از اهمیت بالایی برخوردار است و تاکنون تحقیقات زیادی در باب محافظه کاری انجام گرفته است، ولی در این خصوص که نوع محافظه کاری غیرشرطی با کارایی سرمایه گذاری بسنجد در داخل کشور چنین تحقیقی انجام نپذیرفته است و این تحقیق در صدد انجام این موضوع است.

1-5- اهداف تحقیق

1-5-1- هدف اصلی :

• تعیین تاثیر محافظه کاری غیرشرطی بر کارایی سرمایه گذاری .

1-5-2-اهداف فرعی پژوهش:

• تعیین تاثیر محافظه کاری غیرشرطی بالا بر کارایی سرمایه گذاری .
• تعیین تاثیر محافظه کاری غیرشرطی پایین بر کارایی سرمایه گذاری .

1-5-3- اهداف ویژه و کاربردی :

1ـ سهامداران و سرمایه­گذاران:

امروز اطلاعات واقعی به عنوان یک منبع مهم استراتژیک برای سهامداران و سرمایه ­گذاران است. تحقیق حاضر این امکان را برای سهامداران و سرمایه ­گذاران فراهم می­ کند که بتوانند با پیش بینی تاثیرات محافظه کاری غیرشرطی بر کارایی سرمایه گذاری بتوانند با توجه به اهدافشان از سرمایه گذاری، تصمیمات مفیدی در راستای سرمایه گذاری داشته باشند.

 

2 ـ سازمان بورس اوراق بهادار:                                         

یکی از نهادهای مهم فعال در بخش مالی اقتصاد، بورس اوراق بهادار است که از طریق فراهم کردن و تسهیل امکان داد و ستد دارائی­های مالی برای فعالان در بورس نقش قابل ملاحظه­ای در تحقق کارکردهای بخش مالی اقتصاد ایفا می­ کند و با توجه به اینکه این روزها مسئله جذب سرمایه ­گذاران خارجی و داخلی در بورس مطرح است، نیاز به امر تحقیق در مورد محافظه کاری غیرشرطی بر کارایی سرمایه گذاری افزایش می یابد.

3 ـ محققین و دانشجویان:

تحقیق حاضر برای آن دسته از دانشجویان و محققین که در زمینه کارایی سرمایه گذاری و محافظه کاری غیرشرطی تحقیق می­ کنند، می ­تواند مفید واقع شود.

هدف اساسی پژوهش تعیین تاثیر محافظه‌کاری غیرشرطی برکارایی سرمایه گذاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

1-5-4-اهدف کاربردی

• سازمان بورس اوراق بهادار تهران.
• مدیران شرکتها.
• سهامداران و سرمایه­گذاران.
• دانشجویان و محققان حسابداری.
• تدوین کنندگان استانداردهای حسابداری.

1-6-  سؤالات تحقیق:

سوالات کلی این پژوهش به شرح ذیل می باشد :                                          

• حسابداری محافظه‌کاری غیرشرطی بر کارایی سرمایه گذاری چه تاثیری دارد؟
• حسابداری محافظه‌کاری غیرشرطی بالا بر کارایی سرمایه گذاری چه تاثیری دارد؟
• حسابداری محافظه‌کاری غیرشرطی پایین بر کارایی سرمایه گذاری چه تاثیری دارد؟

 

1-7-  فرضیه‏های تحقیق:

1-7-1-  فرضیه‏ی اصلی تحقیق:

• محافظه کاری غیرشرطی بر کارایی سرمایه گذاری تاثیر دارد .

1-7-2-  فرضیه‏های فرعی تحقیق:

• محافظه کاری غیرشرطی بالا بر کارایی سرمایه گذاری تاثیر دارد .
• محافظه کاری غیرشرطی       پایین بر کارایی سرمایه گذاری تاثیر دارد .

 

1-1مقدمه. 2

1-2 بیان مسأله تحقیق.. .3

1-3اهمیت و ضرورت تحقیق… .6

1-4سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 9

1-5اهداف تحقیق.. .9

1-6 قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………………10

1-7 تعاریف متغییرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………..12

1-8 ساختار تحقیق.. ..13

 

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

بخش اول ارزیابی عملکرد کارکنان

2-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………… 15

2-2 تاریخچه ارزیابی عملکرد. 18

2-3  مفهوم ارزیابی عملکرد. 22

2-3 اهداف ارزشیابی عملکرد. 27

2-4 اهمیت ارزیابی عملکرد کارکنان. 32

2-5 رویکردها و روش های ارزشیابی عملکرد. 34

2-6 روش های ارزشیابی عملکرد. 35

2-7 کدام روش ارزیابی عملکرد. 39

2-8 خطاهای بالقوه 40

2-9 مدل­های ارزیابی عملکرد کارکنان. 42

2-10دیدگاه های سنتی و نوین در ارزیابی عملکرد………………………………………………………………49

2-11 مدیریت عملکرد……………………………………………………………………………………………………..51

2-12 عوامل و ویژگیهای موثر بر ارزشیابی عملکرد………………………………………………………………54

بخش دوم پیشینه تحقیق

2-3-1پیشینه تحقیق.. 57

2-3-2پیشینه تحقیقات داخلی.. 57

2-3-3پیشینه تحقیقات خارجی.. 67

 

فصل سوم: روش تحقیق

3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………73

3-2متدولوژی تحقیق.. 73

3-3جامعه آماری.. 74

3-4برآوردحجم نمونه. 75

3-5 ابزار اندازه گیری.. 77

3-5روش تجزیه وتحلیل آماری داده ها: 79

3-6روایی.. …………………………………….80

3-7اعتبار یا پایایی………………………………………………………………………………………………………….. 82

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل داده ها

4-1مقدمه. …120

4-2بخش توصیفی… 121

4-3آزمون سوال های تحقیق.. .125

4-4آزمون سوال……………………………………………………………………………………………………………..126

4-5 کدگذاری باز. 126

4-6 کدگذاری محوری.. ……130

4-7 کدگذاری انتخابی.. …134

 

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه. 145

5-2نتیجه ­گیری مبتنی بر یافته های تحقیق.. 146

5-8پیشنهادات در راستای نتایج تحقیق.. 153

5-9پیشنهادات کاربردی تحقیق…………………………………………………………………………………………154

5-10محدودیتهای تحقیق………………………………………………………………………………………………. 155              5 -11پیشنهادات به سایر محققین …………………………………………………………………………………..156

فهرست منابع

الف _ منابع و ماخذ فارسی.. 138

ب _ منابع ومآخذ انگلیسی.. 141

ج- فرم مصاحبه ……………………………………………………………………………………………………………..143

د- چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………….147

 

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، طراحی الگوی مناسب ارزیابی عملکرد کارکنان سازمان امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی است که با بهره گرفتن از رویکرد مبتنی بر نظریه­پردازی داده‌بنیاد به‌صورت کیفی اجرا شده است. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه­های نیمه‌ساختاریافته استفاده شد و تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش استراوس و کوربین و مدل پارادایمی انجام گرفت. نمونه گیری به روش نظری و با بهره­مندی از تکنیک­های هدفمند (قضاوتی) و گلوله برفی (زنجیره­ای) بود که بر مبنای آن مصاحبه با کارشناسان عالی سازمان که در حوزه علمی و پژوهشی، تجربه و تخصص داشتند، انجام گرفت. نتایج تحلیل داده ­های به‌دست‌آمده از مصاحبه­ها طی فرایند کدگذاری باز، محوری و انتخابی، به ایجاد نظریه داده­‌بنیاد در حوزه ارزیابی عملکرد کارکنان منجر شد. مدل طراحی ‌شده در این پژوهش شامل ابعاد و مؤلفه‎های مؤثر، شرایط علّی، زمینه­ای، واسطه­ای، عناصر تشکیل ‌دهنده است که پدیدۀ محوری، پیامدها و راهبردهای اجرای خط­مشی­ عمومی را نشان می‎دهد. در نهایت پیشنهادهای کاربردی برای بهبود ارزیابی عملکرد کارکنان ارائه شده است.

 

کلمات کلیدی: الگو – ارزیابی- عملکرد – سازمان امور مالیاتی- کارکنان

 

فصل اول

 کلیات تحقیق

 

 

1-1 مقدمه    

انسان موجودی هدف­دار و آرمان گرا است. از بدو زندگی رو به آینده دارد و همواره می­خواهد به ایده­آل­ها و هدف­های خود دست یابد. از موفقیت و پیروزی خرسند و از عدم دستیابی به اهداف خود ناخشنود می­ شود. او تمام انرژی و امکانات خود را صرف رسیدن به برنامه ­های از پیش تعیین شده یا اهداف خود می­ کند، به همین دلیل  همیشه می­کوشد که وضع خود را نسبت به اهداف مشخص کند. او نیازمند به داشتن بازخورد است و با جمع آوری اطلاعات درباره پیشرفت و چگونگی این پیشرفت موقعیت خود را می­سنجد و اطمینان از رسیدن به اهداف که ارزیابی عملکرد نام دارد و نوعی انگیزه و پاداش در قبال مسئولیت­ پذیری انسان بشمار می­آید.(حسینی شکوه و همکاران،1393) امروزه نظریه­پردازان مدیریت منابع انسانی معتقد هستنند که سازمان­ها باید پیش از هر تصمیم ­گیری نظیر ارتقا، افزایش حقوق و دستمزد،جابجایی، انتصاب و اخراج، کارکنان خود را ارزیابی کنند و براساس معیارهایی مناسب، عملکرد، استعدادها، توانایی­های بالقوه و اثربخشی آنان را مورد سنجش قرار دهند. با بکارگیری صحیح نظام ارزیابی عملکرد، بی­تردید میتوان ضمن فایق آمدن بر مشکلات روابط کار و تعاملات سازمان، از قابلیت­ها، تواناییها و نقاط قوت و ضعف افراد، شناختی صحیح و جامع بدست آورد و اقدامات لازم را در زمینه تهیه برنامه های بهبود و توسعه آنها انجام داد و از این رهگذر منافع زیادی را متوجه سازمان کرد.(شفیعی، مهنازسادات و مریم السادات کشفی، ۱۳۹۶) در این فصل به کلیات تحقیق پرداخته شده است، در ابتدا موضوع تحقیق، دلایل انتخاب موضوع، اهمیت و ضرورت آن، بیان موضوع، اهداف تحقیق، فرضیه ­های تحقیق، متغیرهای تحقیق، قلمرو تحقیق و تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه ­ها پرداخته شد.

2-1 بیان مسأله تحقیق

ارزیابی عملکرد در سازمان­ها با عنایت به اهمیت آن به منظور توانمندسازی منابع انسانی و ترغیب تلاش گران عرصه سازمانی به صورت مداوم، همواره ملاک عمل بوده است، به طوری که در آموزه های دینی این مهم مورد تاکید واقع شده است. یکی از نکته­های مهم در مدیریت اسلامی توجه دادن کارکنان به نقاط قوت آن ها است. مدیران باید به کارکنان روحیه و شخصیت و به توانمندی­های آن­ها اهمیت بدهند و همچنین نقاط ضعف آن­ها مورد توجه مدیران قرار گیرد تا نسبت به رفع کمبودها و ضعف­ها اقدام شود، (پدید، مجید، ۱۳۹۶) ارزیابی عملکرد کارکنان، یکی از مهم­ترین وظایف مدیران و سرپرستان است. اگر افراد بازتابی درباره عملکرد خود نداشته باشند، یادگیری یا بهبود رفتار به میزان کمی رخ می­دهد. برای افزایش رفتار مثبت و حذف رفتارهای نامناسب ضرورت بسیار مهم آن است که کارکنان از اثربخشی نحوه انجام وظایف و مسئولیت­های خود اطلاعات صحیحی در اختیار داشته باشند. اصل بنیادی برای استفاده از ارزیابی عملکرد کارکنان به حداکثر رسانیدن کارایی کارکنان از طریق شناسایی و سرمایه ­گذاری بر توانایی­های آنان است.(جزنی،1391، ص304). بنابرین ارزشیابی عملکرد کارکنان یکی از وظایف مدیریت منابع انسانی است که از جهات گوناگون، اعم از اداری و توسعه­ای، حائز اهمیت است.(عباسی و همکاران،1396) ارزیابی عملکرد می ­تواند آگاهی از میزان پیشرفت در بهبود عملکرد و در نتیجه، انگیزه و فرصت لازم برای ارتقاء کیفیت عملکرد سازمان­ها را فراهم نماید. در مدیریت منابع انسانی در یک سازمان، ارزیابی عملکرد پرسنل در هر جایگاه سازمانی جزء یکی از کارهای اساسی محسوب می­ شود(مون[1] و دیگران،2010).ارزیابی عملکرد کارکنان یکی از مؤثرترین ابزارهای سنجش کارایی و تصمیم ­گیری در خصوص زندگی شغلی آنان می­باشد. جذب و آموزش، نگهداری، جابجایی، تشویق و تنبیه، تعدیل نیرو و سایر مسائل مرتبط با کارکنان، همگی در ارتباط با نظام ارزیابی عملکرد است. (سنجری،حسین­ پور،صوفی،حسینی شکوه،1393) بدیهی است که ارزیابی عملکرد کارکنان فرایندی بسیار مهم و حساس است که مسئولان سازمان­ها خصوصا با آن روبه رو هستند. علی رغم سعی دایم در طراحی سیستم­های بهتر و موثرتر برای ارزیابی کارکنان، شواهد و مدارک نشان می­دهد که به طورکلی، مسیولان و همچنین معلمان، از روش­ها و سیستم­های مورد استفاده برای ارزیابی کارکنان رضایت کامل ندارند. دلیل اصلی این نارضایتی، عدم توافق و همسویی دیدگاه ­های ارزیابی کنندگان و ارزیابی شوندگان در زمینه­ اهداف، روش­های اجرا، محتوا و معیارهای ارزیابی عملکرد و به طبع آن تصمیماتی که براساس این نوع ارزیابیها اتخاذ می­گردد، می­باشد. (پدید،۱۳۹۶). ارزیابی عملکرد عبارتست از فرایند سنجش و اندازه ­گیری عملکرد در دستگاه­های اجرایی در چارچوب اصول و مفاهیم علمی مدیریت برای تحقق اهداف و وظایف سازمانی و در قالب برنامه ­های اجرایی (هینگفت[2] 2000 و پادوک[3]1997). ارزیابی عملکرد به عنوان فرایندی است برای سنجش اثربخشی سازمانی (جزایری، 1385 ،4). ارزیابی عملکرد به مجموعه اقدامات و اطلاعاتی اطلاق می­گردد که به منظور افزایش سطح استفاده بهینه از امکانات و منابع جهت دست­یابی به اهداف به شیوه­ای اقتصادی توأم با کارایی، اثربخشی صورت می­گیرد، بطوری که ارزیابی در “بعد سازمانی” معمولا اثربخشی فعالیت­ها می­باشد. منظور از اثربخشی، میزان دست­یابی به اهداف و برنامه­ها با ویژگی کارا بودن فعالیت­ها و عملیات است (رفیع زاده،1392 ،285) واژه­ های ارزیابی، ارزیابی لیاقت، ارزشیابی کار، ارزیابی عملکرد، ارزشیابی کارکنان همگی در مبحث ارزیابی منابع انسانی به کار برده می­شوند و تعاریف مختلف و متنوعی از سوی صاحبنظران بیان شده است(دعائی،1374 ،200). سنجش سیستماتیک و منظم کار افراد در رابطه با نحوه انجام وظیفه آنها در مشاغل محوله و تعیین پتانسیل موجود در آنها برای رشد و بهبود(میرسپاسی،1389 ،89). ارزیابی عبارتست از سنجش نسبی عملکرد انسانی در رابطه با نحوه انجام کار و همچنین تعیین استعداد و ظرفیت­های بالقوه به منظور برنامه ­ریزی در جهت فعلیت در آوردن آنها (حاجی شریف،1371 ،93). عبارتست از سنجش میزان تلاش و حدود موفقیت کارمند و کارگر در اجرای وظایف شغلی و تکالیف رفتاری مورد نظر(سید جوادین، 1387، 327). فرایندی رسمی است که مدیران، نحوه انجام وظیفه، رفتار و استعداد کارکنان خود را در مقاطع زمانی معین، با استانداردهای تعیین شده مقایسه می­ کنند و با اصلاح عملکرد آنان، اثربخشی و کارایی سازمان را ارتقا می­دهند(شهلایی، 1391، 281). فرایندی است که بوسیله آن کار کارکنان در فواصل معین و بطور رسمی مورد بررسی و سنجش قرار می­گیرد(سعادت،1396، 214). فرایند مطلع کردن افراد از چگونگی انجام کارشان را ارزشیابی عملکرد می­نامند. فرایند رسمی آگاه کردن کارکنان در تشخیص نتایج مثبت و منفی عملکردشان را ارزشیابی می­نامند(جزنی،1393، 68). ارزیابی عبارتست از فرایند جمع­آوری و تفسیر سیستماتیک شواهدی که در نهایت به قضاوت ارزشی یا چشمداشت به اقدامی بیانجامد(اردبیلی،1385 ،15). ارزیابی عملکرد عبارتست از فرایند ارزیابی و برقراری ارتباط با کارکنان در نحوه انجام شغل و استقرار برنامه بهبود آن(بایرز و رو[4]، 2008). ارزیابی عملکرد کارکنان فرایندی است که در سازمان­ها جهت اندازه ­گیری اثربخشی پرسنل و همچنین در راستای برنامه ­ریزی میزان پیشرفت و سیاست­های پرداخت حقوق آنان مورد استفاده قرار می­گیرد(آندرس[5] و دیگران،2010). ارزیابی عملکرد کارکنان یک فرایند رسمی سازمانی است که بر اساس یک رویکرد سیستماتیک و به منظور انجام مقایسه بین افراد و یا بخش­ها و براساس اهداف مشخص سازمانی، انجام می­گیرد.(جیانگرکو[6] و دیگران،2010). فرایند رسمی برای سنجش و ارائه بازخورد به کارکنان در مورد خصوصیات و نحوه انجام فعالیت­هایشان و همچنین شناخت استعدادهای بالقوه آنان به منظور شکوفایی آن­ها در آینده(فوت و هوک[7] ،1999). ارزیابی عملکرد فرایندی استراتژیک و یکپارچه است که با بهبود عملکرد افرادی که در سازمانها کار می­ کنند و با توسعه قابلیت­های فردی و گروهی، موفقیت پایدار سازمانها را فراهم می­نماید(آرمسترانگ[8]، 1384). سینگر ارزیابی عملکرد را فرایند رسمی فراهم آوردن بازخورد تشخیص مثبت یا منفی از نتایج عملکرد کارکنان می­داند(سینگر[9]، 1990). همچنین کارل و دیگران [10](2004، 225) ارزشیابی عملکرد را فرایند مداوم ارزیابی و مدیریت رفتار و بروندادهای انسانی در محل کارتعریف کرده‌اند. و به عقیده فوت و هوک[11] (1999، 105) ارزشیابی کارکنان عبارت است از فرایند رسمی برای سنجش و ارائه بازخورد به کارکنان در مورد خصوصیات و نحوه انجام فعالیت‌هایشان و همچنین شناخت استعدادهای بالقوه آنان به منظور شکوفایی آنها در آینده. ایوانسویچ[12] (2007، 253) اهداف ارزشیابی کارکنان را در توسعه کارکنان، ایجاد انگیزه، برنامه‌ریزی نیروی انسانی و استخدام و ایجاد ارتباطات مؤثر بین کارکنان و سرپرستان برشمرده است. اسنل و بولندر[13](2007، 333) و نو و همکاران[14]( 2008، 347) نیز اهداف ارزشیابی کارکنان را به دو دسته اهداف توسعه‌ای و اهداف اداری- اجرایی تقسیم کرده‌اند. ارزشیابی کارکنان و بررسی رفتارها و قابلیت­های کارکنان از وظایف اصلی مدیران است. با آگاه نمودن کارکنان از عملکرد آنان زمینه پرورش آن ها فراهم شده و آن­ها آگاهانه تلاش در جهت جایگزین ساختن رفتارهای مناسب و حذف رفتارهای منفی و غیراثربخش خواهند داشت و این امر نه تنها کارائی کارکنان را موجب خواهد شد، بلکه موجب اثربخشی سازمان نیز می­گردد.(مافی و بطحائی، ۱۳۹۸)

ارزیابی عملکرد در تسهیل اثربخشی سازمانی یک وظیفه مهم مدیریت منابع انسانی تلقی می­ شود در سالهای اخیر به نقش ارزشیابی عملکرد توجه زیادی معطوف شده است به عقیده صاحبظران یک سیستم اثربخش ارزشیابی عملکرد می ­تواند انبوهی از مزیت­ها را برای سازمان­ها و کارکنان آنها ارزانی دارد. (حاتمی؛ سعیدی و عبدالوند، ۱۳۹۷) منظور از ارزشیابی عملکرد، فرایندی است که بوسیله آن کارکنان در فواصل معینی و بطور رسمی، مورد ارزیابی قرارمی گیرند. شناخت کارکنان قوی و اعطای پاداش به آنها و از این طریق ، ایجاد انگیزه برای بهبود عملکرد آنان و سایر کارکنان،از جمله علل اصلی ارزیابی عملکرد است. (اسدی شوکی و رضایی دیزگاه، ۱۳۹۷) جهان معاصر با سرعتی شگفت انگیز در حال تحول است. اگرچه این تحول در تمام دوران وجود داشته است؛ لیکن امروز این تحول چه به لحاظ محتوا و چه به لحاظ سرعت بی سابقه است. در نظام کنونی، ارزشیابی عملکرد فردی و سازمانی یکی از اهداف عمده هر سازمان زنده و فعال محسوب می­گردد. (طوطیان اصفهانی؛ خدایاری و مداح، ۱۳۹۷)

بنابرین ارزیابی عملکـرد فرایندی است که به وسیله آن کارکنان در فواصل معینی و به طور رسمی مورد ارزیابی قـرار می­گیرند. هدف اصلی از ارزیابی عملکرد این است که اطلاعات ضروری در باره نیروهای شاغل در سازمان جمع­آوری گردد و در دسترس مدیران قرار گیرد، تا آنها بتوانند تصمیمات بجا و لازم را در جهت بالابردن کمیت و کیفیت کار کارکنان اتخاذ نمایند. ارزیابی عملکرد برای مقاصد متعدد سرپرستی و توسعه‌ای از جمله، ارزیابی عملکرد فردی بر حسب نیازهای سازمانی، پیش‌بینی بازخورد به کارکنان در جهت اصلاح یا تقویت رفتار آنها و تخصیص پاداش و ارتقای شغلی افراد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتظارات از سازمان­های دولتی برای پاسخگو بودن به ذینفعان متعدد و الزاماتی برای کارایی و اثر بخشی بیشتر در عملیات، باعث افزایش تمرکز و نیاز به اندازه‌گیری عملکرد شده است. انجام ارزیابی عملکرد در بخش دولتی نیز با توجه به تمامی خصوصیاتی که جزء ماهیت بخش دولتی است، در صورت رعایت برخی مسائل، امکان پذیر می‌باشد و می‌تواند به افزایش اثر بخشی و پاسخگویی کمک شایان نماید.

موضوع اصلی در تمام تجزیه و تحلیل های سازمانی، عملکرد است و بهبود آن مستلزم اندازه گیری است و از این رو سازمان بدون سیستم ارزیابی عملکرد قابل تصور نمی ­باشد. سازمان­ها تا زمانی که برای بقا تلاش می­ کنند و خود را نیازمند حضور در عرصه ملی و جهانی می­دانند، باید اصل بهبود مستمر را سرلوحه فعالیت خود قرار می­دهند. این اصل حاصل نمی­ شود، مگر این که زمینه دستیابی به آن با بهبود مدیریت عملکرد امکان پذیر شود. بهبود مستمر عملکرد سازمان، نیروی عظیم هم افزایی ایجاد می­ کند که این نیروها می ­تواند پشتیبان برنامه رشد و توسعه و ایجاد فرصت­های تعالی سازمانی شود. بدون بررسی و کسب آگاهی از میزان پیشرفت و دستیابی به اهداف و بدون شناسایی چالش­های پیش روی سازمان و کسب بازخور

 و اطلاع از میزان اجرای سیاست­های تدوین شده و شناسایی مواردی که به بهبود جدی نیاز دارند، بهبود مستمر عملکرد میسر نخواهد شد. تمامی موارد مذکور بدون اندازه گیری و ارزیابی امکان پذیر نیست. هر چه را که نتوانیم اندازه گیری کنیم نمی­توانیم کنترل کنیم و هر چه را که نتوانیم کنترل کنیم مدیریت آن امکان پذیر نخواهد بود. برخی سازمان‌ها با انجام ارزیابی عملکرد کارکنان مخالف هستند و عمده نگرانی سازمان‌ها این است که مبادا کارکنان در اثر اطلاع از قضاوت مدیران نسبت به عملکرد خود رنجیده خاطر شده و این مسأله منجر به کاهش بازدهی، سرخوردگی و نهایتاً افت بازدهی سازمان گردد. از طرفی بسیاری از سازمان­های دولتی و حرفه‌ای، سیستم­های مدیریت عملکرد را با اعتقاد به اینکه آنها ممکن است منجر به شفاف‌تر شدن سازمان­ها گردند یا مشوق­هایی برای عملکرد ارائه دهند یا محاسبه عملکرد را امکان پذیر سازند، ایجاد کرده‌اند. بدون داشتن معیارسود، اندازه‌گیری عملکرد مدیران بخش دولتی دشوار است. همچنین نیاز به تساوی در عملیات دولتی به ابهام هدف­های این عملیات می‌افزاید. کارکنان سازمان اغلب برمبنای معیارهای بسیار ذهنی توسط بخش های بسیار متفاوت ارزیابی می‌گردند و این امر طراحی ساختارهای پاداشی که به طور مناسب تلاش و پاداش را به هم مرتبط کند، دشوار می‌‌سازد. فقدان معیارهای عملکرد معنی‌دار در سازمان، مشکلات انگیزشی را به وجود آورده و منجر به فقدان کارایی عملکرد و تطبیق‌پذیری در سازمان می‌گردد. لذا این پایان نامه با هدف ارائه الگوی مطلوب برای ارزیابی عملکرد کارکنان اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی و در نهایت پیشنهاداتی در این خصوص جهت اجرای بهتر و دقیق­تر ارائه می­گردد. براین اساس، پرسش آغازین این پژوهش عبارت است:  الگوی مطلوب ارزیابی عملکرد کارکنان اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی چگونه است؟

1-3 ضرورت و اهمیت تحقیق

بدیهی است که ارزیابی عملکرد کارکنان فرایندی بسیار مهم و حساس است که مسئولان سازمان­ها خصوصا با آن روبه رو هستند. علی رغم سعی دایم در طراحی سیستم­های بهتر و موثرتر برای ارزیابی کارکنان، شواهد و مدارک نشان می­دهد که به طورکلی، مسیولان و همچنین معلمان، از روش­ها و سیستم­های مورد استفاده برای ارزیابی کارکنان رضایت کامل ندارند. دلیل اصلی این نارضایتی، عدم توافق و همسویی دیدگاه ­های ارزیابی کنندگان و ارزیابی شوندگان در زمینه­ اهداف، روش­های اجرا، محتوا و معیارهای ارزیابی عملکرد و به طبع آن تصمیماتی که براساس این نوع ارزیابیها اتخاذ می­گردد، می­باشد.(پدید،۱۳۹۶). ارزیابی عملکرد کارکنان، یکی از مهم­ترین وظایف، مدیران و سرپرستان است. اگر افراد بازتابی درباره عملکرد خود نداشته باشند، یادگیری یا بهبود رفتار به میزان کمی رخ می­دهد. برای افزایش رفتار مثبت و حذف رفتارهای نامناسب ضرورت بسیار مهم آن است که کارکنان از اثربخشی نحوه انجام وظایف و مسئولیت­های خود اطلاعات صحیحی در اختیار داشته باشند.

اصل بنیادی برای استفاده از ارزیابی عملکرد کارکنان به حداکثر رسانیدن کارایی کارکنان از طریق شناسایی و سرمایه گذاری بر توانایی­های آنان است (جزنی،1391 ،304). ارزیابی عملکرد می ­تواند آگاهی از میزان پیشرفت در بهبود عملکرد و در نتیجه، انگیزه و فرصت لازم برای ارتقاء کیفیت عملکرد سازمان­ها را فراهم نماید. در مدیریت منابع انسانی در یک سازمان، ارزیابی عملکرد کارکنان در هر جایگاه سازمانی جزء یکی از کارهای اساسی محسوب می­ شود(مون[15] و دیگران،2010)..نکات گفته شده و دلایلی از این نمونه، بیانگر ضرورت ارزیابی عملکرد کارکنان، و دلیل اهمیت و جایگاه ویژه آن در مدیریت منابع انسانی سازمان است. اگر در سازمان، نظام ارزیابی عملکرد کارکنان وجود نداشته باشد و یا عملکردها به درستی ارزیابی نشود، کارکنان سازمان انگیزه­ای جهت دستیابی به اهداف سازمان نخواهند داشت و این پدیده تباه شدن نظام مدیریت را به دنبال خواهد داشت. در صورت فقدان سیستمی دقیق و مناسب برای ارزیابی، کسانی که نسبت به سازمان متعهد بوده و برای رشد و پیشرفت آن تلاش وافر می­ کنند، دل سرد می­شوند؛ و در مقابل، کارکنانی که تعهدی نسبت به سازمان نداشته و تلاش چندانی برای دستیابی به اهداف سازمان نمی­ کنند گستاخ می­گردند.

هر سازمانی برای تحقق اهداف سازمانی خود نیاز به منابع انسانی کارآمد و متخصص دارد. شناخت کارکنان قوی و اعطای پاداش به آن­ها و از این طریق، ایجاد انگیزه برای بهبود عملکرد آنان و سایر کارکنان، ازجمله علل اصلی ارزیابی عملکرد است.(پدید،۱۳۹۶) اندازه ­گیری عملکرد پرسنل جزء مهم­ترین و حساس­ترین امور سازمانی است(لیلی و هیندوجا[16]، 2007). مدیران منابع انسانی در سازمان­ها غالبا به انجام ارزیابی عملکرد در سازمانشان می­پردازند به این امید که به دستاوردهایی همچون بهبود عملکرد، ایجاد بستر مناسب جهت ارتباط رئیس و مرئوس و فراهم­آوری اطلاعات مناسب جهت تصمیمات کارکنان، دست یابند  (بوسکیلا- یام و کلاگر[17]، 2010).مدیریت سازمان جهت ایجاد سازمانی با نیروی انسانی کارآمد و توانمند راهی جز توجه به امر آموزش، تقویت قدرت خلاقیت و ابتکار، بالا بردن روحیه و انگیزه، رشد شخصیت کارکنان و مسائلی از این دست ندارد. جهت دستیابی به این اهداف، در مرحله نخست باید عملکرد کارکنان به نحو مطلوب مورد ارزیابی و سنجش قرارگیرند و پس از مشخص شدن نقاط ضعف و قوت کارکنان در زمینه ­های فوق، نسبت به رفع نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت اقدام نمود. به عبارت بهتر با ارزیابی عملکرد باید در بهسازی و پرورش نیروی انسانی کوشید(مورگان[18]، 2007).بدون کسب اطلاع از میزان دستیابی به اهداف تدوین شده و بدون شناسایی چالش­های پیش روی سازمان و بازخورد آنها به سازمان مربوطه، بهبود مستمر عملکرد میسر نخواهد شد و تمامی موارد مذکور بدون اندازه ­گیری و ارزیابی دقیق امکان پذیر نمی ­باشد. علم مدیریت مؤید آنست که آنچه را که نتوانیم مورد ارزیابی قرار دهیم، نمی­توانیم کنترل نماییم و هر چه را که نتوانیم کنترل کنیم، نمی­توانیم بر آن اعمال مدیریت کنیم. موضوع اصلی در تمام تجزیه و تحلیل­های سازمانی، عملکرد است و بهبود عملکرد در گرو ارزیابی است. از این رو هیچ سازمانی بدون سیستم ارزیابی نمی ­تواند به حیات خود ادامه بدهد. از دیگر دلایل ضرورت و اهمیت ارزیابی عملکرد کارکنان در سازمان، نقش مهم این فرایند در برنامه ­ریزی نیروی انسانی است.

بدیهی است که یکی از منابع تأمین نیروی انسانی مورد نیاز، نیروهای موجود در درون هر سازمان است. برای استفاده صحیح از این نیروها لازم است کیفیت و کمیت عملکرد آن­ها و نیز استعدادها و توانایی­های آنان به درستی شناخته، و اطلاعات لازم در مورد آن­ها جمع آوری گردد. هرگاه سیستم ارزشیابی به صورت صحیح و دقیق طراحی و اجرا شود، اطلاعات به دست آمده می ­تواند استعدادها و توانایی­های نیروهای درون سازمان را مشخص، در نتیجه معلوم کند که آیا فرد، شرایط لازم به منظور احراز سمتی بالاتر را دارد و برای ترفیع شغلی آماده است یا نه(سعادت، 1383، 215). فرایند مدیریت عملکرد کارکنان، دستاوردهای شخصی کارکنان را با ماموریت و چشم انداز سازمان همتراز می­ کند.کارکنان را از اهیمت اجرای مشاغل، برای رسیدن به تعالی سازمانی آگاه می­سازد. باتعیین انتظارات عملکردی شفاف که شامل نتایج، اقدامات و رفتارها می­ شود، به کارکنان کمک می­ کند تا انتظارات انها را خارج از شغل آنها درک کند. بازخوردها را بطور منظم دریافت می­ کند. بنابراین مسائل را در مرحله مقدماتی شناسایی و اقدامات اصلاحی را انجام می­دهند. در نتیجه، مدیریت عملکرد کارکنان می ­تواند به عنوان سیستمی پیش فعالانه در نظر گرفته شود که عملکرد کارکنان را در راستای دستیبای به اهداف و عملکرد مورد نظر سازمان مدیریت می­ کند. در واقع بین اهداف سازمانی و فردی برای دستیابی به تعالی در عملکرد توازن و یکپارچگی ایجاد می­ کند. بنابرین بدون کسب اطلاع از میزان دستیابی به اهداف تدوین شده و بدون شناسایی چالش­های پیش روی سازمان و بازخورد آنها به سازمان مربوطه، بهبود مستمر عملکرد میسر نخواهد شد و تمامی موارد مذکور بدون اندازه ­گیری و ارزیابی دقیق امکان پذیر نمی ­باشد. علم مدیریت مؤید آنست که آنچه را که نتوانیم مورد ارزیابی قرار دهیم، نمی­توانیم کنترل نماییم و هر چه را که نتوانیم کنترل کنیم، نمی­توانیم بر آن اعمال مدیریت کنیم. موضوع اصلی در تمام تجزیه و تحلیل­های سازمانی، عملکرد است و بهبود عملکرد در گرو ارزیابی است. از این رو هیچ سازمانی بدون سیستم ارزیابی نمی ­تواند به حیات خود ادامه بدهد.

 

1 -6 اهداف پژوهش

الف) هدف اصلی

ارائه الگوی مطلوب ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی

ب) اهداف فرعی

3- تعیین شرایط علی(سب ساز) ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی

4-تعیین مقوله محوری ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی

5- تعیین بستر، یا زمینه ساز  ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی

6- تعیین شرایط مداخله گری ارزیابی عملکرد دراداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی

5-تعیین  راهبرد های ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان آذربایجانشرقی

7- پیامدهایی استفاده از الگوی مناسب ارزیابی عملکرد در سازمان اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی

7-1   سوال های تحقیق :

الف)سوال اصلی

الگوی مطلوب ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی چگونه است؟

ب) سوالات فرعی

1-شرایط علی(سب ساز) ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی کدامند؟

2مقوله محوری ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی کدامند؟

3-بستر، یا زمینه ساز  ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی چیست؟

4-شرایط مداخله گری ارزیابی عملکرد دراداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی کدامند؟

5 راهبردهای ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان اذر بایجانشرقی کدامند ؟

6-در صورت استفاده از الگوی مناسب ارزیابی عملکرد در سازمان اداره امور مالیاتی چه پیامدهایی خواهد داشت؟

1 -8 قلمرو تحقیق

1-8-1 قلمرو زمانی: این تحقیق در سال 1397-1398 بشرح جدول زیر انجام گرفته است.

1-8-2 قلمرو مکانی: این تحقیق در اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی انجام شده است.

1-8-3 قلمرو موضوعی: موضوع این تحقیق ارایه­ی الگوی مطلوب ارزیابی عملکرد کارکنان در اداره امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی صورت می­گیرد.

 

[1]. Moon

Hingoft1.

Paddok2.

[4]                                              Byars and Rue .

[5]   Andres .

[6]  Giangreco .

[7]Foot and Hook .

[8] Armstrong

[9]Singer .

[10].Carell and et al

[11].Foot and Hook

[12].Ivancevich

[13].Snell and Bohlander

[14] Noe, R.A, Hollenbeck, J. R, Gerhurt, B & Wright, P.M.

[15]. Moon

[16]. Lilley & Hinduja

[17]. Bouskila – Yam & Kluger

[18] Morgan .